Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για το νέο κοροναϊό (αλλιώς κορωνοϊός ή κορονοϊος, για συντομία 2019-nCoV) και την επιδημία που ξεκίνησε από την Κίνα. Τα πρώτα κρούσματα αναφέρθηκαν επίσημα τέλος Δεκεμβρίου 2019 και μέχρι τις 5 Φεβρουαρίου 2020, έχουν επιβεβαιωθεί 24530 κρούσματα παγκοσμίως με 493 θανάτους. Στην Ευρώπη έχουν αναφερθεί 28 συνολικά κρούσματα, σε Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ρωσία, Σουηδία, Φιλανδία και Βέλγιο (στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων μέχρι την ώρα που γράφονταν το άρθρο). Στις 30/1/2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κήρυξε την επιδημία ως “έκτακτη ανάγκη δημόσιας υγείας διεθνούς ανησυχίας” (“public health emergency of international concern”). Tα νέα για τις διαστάσεις και επιπτώσεις της επιδημίας είναι πολλά, με αποτέλεσμα μια επιδημία πληροφοριών και παραπληροφόρησης (“infodemics”) να συμβαίνει παράλληλα με την επιδημία του 2019-nCoV.
Τι είναι ο 2019-nCov, πως “βρέθηκε” στον άνθρωπο και πως μεταδίδεται;
Ο 2019-nCoV ανήκει στην οικογένεια των κοροναϊών που γενικά συναντώνται σε ανθρώπους και ζώα. Οι κοροναϊοί έχουν RNA γονιδίωμα και το περίβλημά τους μοιάζει με κορώνα στο μικροσκόπιο, γι’ αυτό και ονομάστηκαν έτσι. Γενικά, οι οικογένεια των κοροναϊών περιλαμβάνει ιούς που προκαλούν λοιμώξεις στο αναπνευστικό σύστημα, όπως το κοινό κρύωμα, αλλά και ιούς όπως ο SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome virus) και MERS (Middle-East Respiratory Syndrome virus) που έχουν προκαλέσει επιδημίες. Ο ιός SARS προκάλεσε 8096 κρούσματα (774 θάνατοι) το 2002-2003. Ο ιός MERS εμφανίστηκε στη Σαουδική Αραβία το 2012 και μέχρι το Δεκέμβριο του 2019 είχαν αναφερθεί 2494 κρούσματα (858 θάνατοι). Τα συμπτώματα, η μεταδοτικότητα, η θνητότητα και οι επιπτώσεις διαφέρουν για τα διάφορα ήδη κοροναϊών και γι’ αυτό είναι δύσκολο στην αρχή της επιδημίας του 2019-nCoV να έχουμε έγκυρα συμπεράσματα και να κάνουμε προβλέψεις με βάση προηγούμενες επιδημίες.
Η αρχική πηγή του 2019-nCoV είναι άγνωστη και πιθανολογείται ότι μεταδόθηκε από ζώα (αρκετά από τα αρχικά κρούσματα έχουν συσχετιστεί με επισκέψεις σε ψαραγορά στην πόλη Wuhan της Κίνας). Με τα μέχρι τώρα στοιχεία εκτιμάται ότι ο 2019-nCoV μεταδίδεται πιο εύκολα από τον MERS και ίσως παρόμοια με τον SARS. Η μετάδοση μεταξύ ανθρώπων έχει επιβεβαιωθεί στην Κίνα και αλλού και γίνεται κυρίως με αναπνευστικές εκκρίσεις και κυρίως όταν έχουν εμφανιστεί συμπτωματα. Μια μελέτη που αρχικά έκανε λόγο για μετάδοση όταν κάποιος δεν εμφανίζει συμπτωματα διορθώθηκε με νεότερα δεδομένα από την επιδημιολογική έρευνα που έδειξε ότι όντως όλοι οι ασθενείς είχαν συμπτώματα όταν μετέδωσαν τον ιό.
Τι άλλο γνωρίζουμε για την επιδημία;
Τα βασικά δεδομένα που χρησιμοποιούνται για να ορίσουν αν μια, οποιαδήποτε, επιδημία ή ασθένεια έχει σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία είναι ο αριθμός νέων κρουσμάτων, ο αριθμός σοβαρών κρουσμάτων και ο αριθμός θανάτων σε ένα πληθυσμό. Σχετικά με τα νέα κρούσματα 2019-nCoV, φαίνεται ότι μέχρι τώρα υπάρχει σχετικός περιορισμός στην Κίνα. Τα σποραδικά κρούσματα σε άλλες χώρες ήταν και είναι αναμενόμενα άλλα η λήψη μέτρων έγκαιρα έχει περιορίσει προς το παρόν εκτεταμένη μετάδοση εκτός Κίνας. Σχετικά με το αν τα κρούσματα είναι σοβαρά ή όχι, είναι νωρίς να γίνουν ακριβείς εκτιμήσεις ακόμα. Συνήθως στην περίπτωση των λοιμώξεων του αναπνευστικού, όπως με το απλό κρύωμα και τη γρίπη, αναζητούμε ιατρική βοήθεια όταν τα συμπτώματά μας είναι σοβαρά. Οπότε είναι ευκολότερο να έχουμε ακριβή διάγνωση και εργαστηριακή επιβεβαίωση για την αιτία σε σοβαρά κρούσματα που ίσως χρειάζονται και νοσηλεία. Για τον 2019-nCoV, υπάρχουν αναφορές για σοβαρά και λιγότερο σοβαρά περιστατικά, ενώ για την ώρα δεν υπάρχει συγκεκριμένη αντιική αγωγή και έρευνες για τη δημιουργία εμβολίου έχουν ήδη ξεκινήσει. Επειδή ο ιός αντιμετωπίζεται πρώτη φορά η επιτήρηση είναι επιβεβλημένη για όλα τα κρούσματα ανεξαρτήτως σοβαρότητας. Επίσης είναι βασικό να περιμένουμε τα αποτελέσματα επιδημιολογικών μελετών σε μεγάλα δείγματα ασθενών για να δούμε ποια χαρακτηριστικά σχετίζονται με εμφάνιση σοβαρότερων συμπτωμάτων. Ενδεικτικά, σε μια επιδημιολογική μελέτη 99 ασθενών με 2019-nCoV, το 50% είχαν και άλλη χρόνια ασθένεια και τα κύρια συμπτώματα ήταν πυρετός, βήχας και δυσκολία στην αναπνοή. Σχετικά με τους θανάτους, στην ίδια έρευνα το 11% των ασθενών υπέκυψαν. Γενικά, ο αριθμός των θανάτων φαίνεται προς το παρόν να είναι ένα μόνο μικρό ποσοστό του συνόλου των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων. Αυτό που έχει σημασία να δούμε είναι ποιος θα είναι ο αριθμός θανάτων στο σύνολο όσων θα έχουν θεραπευτεί, καθώς προς το παρόν η πλειοψηφία των κρουσμάτων είτε είναι υπό νοσηλεία είτε υπό παρακολούθηση.
Μέτρα δημόσιας υγείας και προσωπικά μέτρα προστασίας
Αν και η επιδημία του 2019-nCov ανακηρύχθηκε ως έκτακτη ανάγκη, ο ΠΟΥ δεν συνιστά να περιοριστούν το εμπόριο και τα ταξίδια. Πρέπει να γίνεται επιτήρηση, συλλογή και ανταλλαγή πληροφοριών από όλες τις χώρες, και γενικά εφαρμογή όσων ορίζουν οι Διεθνείς Υγειονομικοί Κανονισμοί (International Health Regulations) και να προσφέρεται βοήθεια σε όσες χώρες χρειάζονται. Στην Κύπρο υπάρχει συντονισμός μεταξύ των αρχών αλλά με τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης πχ. με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (European Centre for Disease Prevention and Control, ECDC) και με τον ΠΟΥ. Επίσης έχουν καταρτιστεί τα σχετικά πλάνα και έχουν δοθεί οδηγίες από τα αρμόδια υπουργεία για όλους τους πολίτες, ταξιδιώτες και μη.
Σε ατομικό επίπεδο, τα βασικά μέτρα που μπορούμε να πάρουμε, σύμφωνα με οδηγίες του ΠΟΥ, είναι παρόμοια με τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνουμε και για την αποφυγή εποχικής γρίπης που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι επίσης είναι «επίκαιρη». Πρέπει:
- να πλένουμε τα χέρια μας συχνά με νερό και σαπούνι ή αλκοολούχα αντισηπτικά διαλύματα
- όταν βήχουμε ή φτερνιζόμαστε να καλύπτουμε το στόμα και τη μύτη με χαρτομάντηλο ή με την εσωτερική πλευρά του αγκώνα και να πετάμε το χαρτομάντηλο σε κλειστό κάδο αμέσως
- να αποφεύγουμε κοντινή επαφή με άτομα που βήχουν, φτερνίζονται ή έχουν πυρετό ή αντίστοιχα, όταν εμείς παρουσιάζουμε αυτά τα συμπτώματα
- να μην αγγίζουμε τα μάτια, τη μύτη και το στόμα με μη καθαρά χέρια
- αν παρουσιάσουμε πυρετό, βήχα και δύσπνοια να ζητήσουμε άμεσα ιατρική συμβουλή και να αναφέρουμε το πρόσφατο ταξιδιωτικό ιστορικό μας ειδικά αν έχουμε ταξιδέψει στην Κίνα.
Επίσης καλό είναι να προσπαθήσουμε να αποφύγουμε την «επιδημία παραπληροφόρησης» που ίσως ενισχύει τον πανικό και την ξενοφοβία και να ενημερωνόμαστε για τις διαστάσεις της επιδημίας, για μέτρα κλπ. από τις αρμόδιες αρχές όπως το Υπουργείο Υγείας, εθνικά και διεθνή όργανα υγείας (πχ. ΠΟΥ).
——–
Δέσποινα Παμπακά, PhD, Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης στην Επιδημιολογία Πεδίου (EPIET, European Centre for Disease Prevention and Control), Απόφοιτος Διδακτορικού Προγράμματος στη Δημόσια Υγεία, Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία
Ξανθή Ανδριανού, PhD Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Το Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία (Cyprus International Institute for Environmental and Public Health) ιδρύθηκε το 2004 και λειτουργεί στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
To μεταπτυχιακό πρόγραμμα MSc in Public Health MPH που προσφέρεται από το Ινστιτούτο, έχει μοναδική δομή και επιτρέπει την απόκτηση βασικών πρακτικών δεξιοτήτων σε τομείς της επιστήμης και της πρακτικής της δημόσιας υγείας, καθώς και την εξειδίκευση σε μια από τις δυο προσφερόμενες ειδικότητες (Περιβαλλοντική υγεία ή Επιδημιολογία & Βιοστατιστική).
Περισσότερες πληροφορίες για το MSc in Public Health MPH μπορείτε να βρείτε στον σύνδεσμο:
https://www.cut.ac.cy/faculties/hsc/cii/degrees/postgraduate/master-in-public-health/
