Το φύλο των εμβρύων σε ανθρώπους και άλλα θηλαστικά ορίζεται από το χρωμόσωμα Y. Δύο χρωμοσώματα X ορίζουν το θηλυκό και ένα X μαζί με ένα μικρότερο Y ορίζουν το αρσενικό. Να σημειώσουμε βέβαια πως τα ονόματα δεν έχουν να κάνουν με το σχήμα τους. Το X περιέχει περίπου 900 γονίδια που ορίζουν λειτουργίες άσχετες με το φύλο. Το Y όμως περιέχει μόλις 55 γονίδια και απλό επαναληπτικό DNA που δε φαίνεται να κάνει κάτι. Ωστόσο περιέχει ένα σημαντικό γονίδιο που ξεκινά την αρσενική ανάπτυξη στο έμβρυο.
Περίπου 12 εβδομάδες μετά τη σύλληψη, αυτό το γονίδιο ενεργοποιεί άλλα που ορίζουν την ανάπτυξή του, παράγοντες αρσενικές ορμόνες όπως η τεστοστερόνη και τα παράγωγά της, διασφαλίζοντας πως το έμβρυο θα αναπτυχθεί ως αγόρι. Αυτό το SRY γονίδιο ανακαλύφθηκε το 1990 και λειτουργεί ενεργοποιώντας ένα γενετικό μονοπάτι που ξεκινά με το γονίδιο SOX9, το οποίο είναι κλειδί για την αρσενική ταυτοποίηση όλων των σπονδυλωτών, παρόλο που δεν ανήκει στα χρωμοσώματα του φύλου.
Αλλά το χρωμόσωμα Y εκφυλίζεται σταδιακά και μπορεί να εξαφανιστεί σε μερικά εκατομμύρια χρόνια, οδηγώντας στο τέλος της ανθρωπότητας εκτός αν αναπτύξουμε ένα άλλο γονίδιο φύλου. Τα καλά νέα είναι πως έχουμε ήδη δύο είδη τρωκτικών τα οποία έχασαν το Y χρωμόσωμα και επιβίωσαν.
Οι τυφλοπόντικες της ανατολικής Ευρώπης και οι αρουραίοι της Ιαπωνίας, έχουν κάποια είδη τα οποία έχουν χάσει εντελώς το χρωμόσωμα Y, με το χρωμόσωμα X να παραμένει σε μονή ή διπλή δόση και στα δύο φύλα. Για τον αρουραίο της Ιαπωνίας ανακαλύφθηκε πως το Y είχε μετακινηθεί σε άλλα χρωμοσώματα. Μία μικρή διαφορά στο γονίδιο φύλου SOX9 στο χρωμόσωμα 3 – ένας μικρός διπλασιασμός μόλις 17.000 ζευγών βάσεων ανάμεσα από 3 δισεκατομμύρια – ήταν παρών μόνο στους αρσενικούς αρουραίους.
Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον των αντρών;
Μερικές σαύρες και φίδια αποτελούνται μόνο από θηλυκά και μπορούν να γεννήσουν αυγά από τα δικά τους γονίδια, γνωστό και ως παρθενογένεση. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί στους ανθρώπους και σε άλλα θηλαστικά, καθώς έχουμε τουλάχιστον 30 κρίσιμα γονίδια που λειτουργούν μόνο αν προέρχονται από τον πατέρα. Θα σημάνει λοιπόν η εξαφάνιση του Y το τέλος της ανθρωπότητας;
Τα νέα ευρήματα υποστηρίζουν μία διαφορετική εκδοχή – πως οι άνθρωποι θα εξελίξουν ένα διαφορετικό γονίδιο που θα ορίζει το φύλο. Ωστόσο η εξέλιξη ενός γονιδίου φύλου ενέχει κινδύνους. Τι θα γίνει αν ένα νέο σύστημα εξελιχθεί σε διαφορετικά σημεία του κόσμου; Ένας “πόλεμος” γονιδίων φύλου μπορεί να οδηγήσει σε νέα είδη, όπως έγινε με τα δύο τρωκτικά που αναφέραμε. Έτσι, αν κάποιος επισκεφθεί τη Γη σε 11 εκατομμύρια χρόνια, μπορεί να βρει πολλαπλά είδη ανθρώπων που ξεχωρίζουν από τα διαφορετικά συστήματα διαχωρισμού φύλων…
Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the National Academy of Science.
