Μια από τις πιο κοινές παρανοήσεις στην αστρονομία είναι ότι οι φάσεις της Σελήνης δημιουργούνται από τη σκιά της Γης που “πέφτει” πάνω στην επιφάνεια της Σελήνης. ΛΑΘΟΣ!
Καταρχήν να τονίσουμε ότι η Σελήνη δεν είναι αυτόφωτο ουράνιο αντικείμενο, οπόταν το φως που βλέπουμε να έρχεται από την Σελήνη, είναι το ηλιακό φως το οποίο ανακλάται από την επιφάνεια της και φτάνει στη Γη.
Η Σελήνη είναι ο μοναδικός φυσικός δορυφόρος της Γης και εκτελεί μια περιφορά γύρω από την Γη κάθε 29.5 μέρες, δηλαδή περίπου 1 μήνα. Καθώς η Σελήνη περιφέρεται γύρω από την Γη, ταυτόχρονα συμμετέχει και στην περιφορά της Γης γύρω από τον Ήλιο. Οι θέσεις των τριών αυτών ουράνιων σωμάτων, καθορίζουν τις διάφορες φάσεις της Σελήνης, τις οποίες παρατηρούμε κάθε βράδυ στον νυχτερινό μας ουρανό.
Όπως φαίνεται και από το γράφημα, ως “Νέα Σελήνη” (ημέρα 0) ορίζουμε την ημέρα κατά την οποία η Σελήνη βρίσκεται μεταξύ Γης και Ήλιου, με αποτέλεσμα από την Γη να βλέπουμε την πλευρά της Σελήνης την οποία δεν φωτίζει το φως του Ήλιου. Καθώς η Σελήνη περιφέρεται (αριστερόστροφα) γύρω από την Γη, αλλάζει η θέση της σε σχέση με τον Ήλιο και την Γη και σταδιακά μπορούμε να δούμε μεγαλύτερο κομμάτι της φωτιζόμενης επιφάνειας της Σελήνης, φάση του “Αύξοντα Μηνίσκου”.
Μια βδομάδα μετά (7η ημέρα), η Σελήνη έχει καλύψει μια τροχιά 90 μοιρών από την αρχική της θέση και από την Γη είναι ορατή η φάση του “Πρώτου Τετάρτου”. Ακολουθεί η φάση “Αύξων Αμφίκυρτος” (11η ημέρα στο γράφημα), όπου η Σελήνη συνεχίζει την περιφορά της και το ποσοστό της φωτιζόμενης επιφάνειας της Σελήνης, το οποίο είναι ορατό από την Γη, αυξάνεται μέχρι και την 14η ημέρα. Την μέρα αυτή η Σελήνη βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά από όπου ξεκίνησε, δηλαδή η Γη βρίσκεται μεταξύ Σελήνης και Ηλίου, και παρατηρούμε το φαινόμενο της Πανσελήνου (14η ημέρα), όπου ολόκληρη η φωτιζόμενη επιφάνεια της Σελήνης είναι ορατή από την Γη καθ’ όλη την διάρκεια της νύχτας.
Σε αυτή τη φάση της Σελήνης είναι η μόνη χρονική στιγμή όπου η σκιά της Γης είναι σε “κοντινή” απόσταση από την Σελήνη. Καθώς όμως οι δύο περιφορές, Σελήνης-Γης και Γης-‘Ηλιου, δεν βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο, αλλά τέμνονται υπό γωνία, τότε η Σελήνη περνάει είτε πάνω είτε κάτω από την σκιά της Γης. Όταν η Σελήνη περάσει μέσα από την σκιά της Γης τότε έχουμε το εντυπωσιακό φαινόμενο της Έκλειψης Σελήνης (μερική ή ολική).
Μια βδομάδα μετά (21η ημέρα) και αφού η Σελήνη έχει διαγράψει μια τροχιά 270 μοιρών από την αρχική της θέση, από την Γη παρατηρούμε την φάση του “Τελευταίου Τετάρτου”. Και καθώς η Σελήνη κινείται για να ολοκληρώσει την περιφορά της, παρατηρούμε την φάση του “Φθίνοντα Μηνίσκου”, η οποία τελειώνει την 29η ημέρα, όταν η Σελήνη επανέρχεται στην αρχική της θέση (μεταξύ Γης και Ήλιου) και ξεκινάει η νέα της περιφορά ως “Νέα Σελήνη” (ημέρα 0). Κατά την φάση αυτή συμβαίνουν οι Ηλιακές Εκλείψεις (μερικές, ολικές ή δακτυλιοειδής), όπως για παράδειγμα η ολική Ηλιακή Έκλειψη της 21ης Αυγούστου 2017 που θα είναι ορατή από την Βόρεια Αμερική.
Ο ακόλουθος σύνδεσμος αποτελεί ένα διαδραστικό μοντέλο των κινήσεων Γης-Σελήνης και δίνει την ευκαιρία να “πειραματιστείτε” με τις φάσεις της Σελήνης
Ο ακόλουθος σύνδεσμος περιέχει ένα ακόμα διαδραστικό μοντέλο των κινήσεων Γης-Σελήνης όπως φαίνονται από την οπτική θέση του Ήλιου, εξηγώντας έτσι τα φαινόμενα των Εκλείψεων.
