Ήταν 12 Ιουλίου του 2022 όταν η επιστημονική κοινότητα αλλά και η κοινή γνώμη έβλεπαν ταυτόχρονα σε δημόσια θέα τις πρώτες εικόνες που είχε καταγράψει από το Σύμπαν το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb. To πιο ισχυρό και προηγμένο τηλεσκόπιο που κατασκεύασε η ανθρωπότητα. Από τις πρώτες πέντε εικόνες που δόθηκαν στη δημοσιότητα εκείνη την μέρα κατέστη σαφές ότι ήμασταν μπροστά σε μια νέα επανάσταση στην εξερεύνηση του Διαστήματος 33 χρονιά μετά την επανάσταση που προκάλεσε στην αστρονομία η λειτουργία του πρώτου διαστημικού τηλεσκοπίου, του Hubble.
Το James Webb μπορεί να κοιτάζει οπουδήποτε μέσα στο Σύμπαν ακόμη και στις εσχατιές του αποκαλύπτοντας με πρωτοφανείς λεπτομέρειες τι βρίσκεται εκεί. Μέσα σε δώδεκα μήνες το James Webb έχει προσφέρει περισσότερα στοιχεία για την εξέλιξη του Σύμπαντος μετά την Μεγάλη Έκρηξη από την οποία προκύψει. Μπορεί να κάνει αναλυτικές μελέτες σε εξωπλανήτες αποκαλύπτοντας τις συνθήκες που επικρατούν σε αυτούς και το αν είναι δυνητικά φιλόξενοι ή όχι στην ζωή. Καταγράφει επίσης μοναδικές εικόνες από τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και τους δορυφόρους τους αποκαλύπτοντας άγνωστα χαρακτηριστικά και φαινόμενα τους.
Οι πρώτοι γαλαξίες
Ερευνητική ομάδα παρουσίασε την ανακάλυψη 717 αρχέγονων γαλαξιών που έγινε με τη βοήθεια φυσικά του James Webb. Πρόκειται για γαλαξίες που ανήκουν στη πρώτη γενιά γαλαξιών που υπήρχαν ήδη μόλις 600 εκατ. έτη μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Όπως συνέβη και με άλλους αρχαίους γαλαξίες που έχει ανακαλύψει το James Webb έτσι και αυτοί προκαλούν έκπληξη στους επιστήμονες με το μεγάλο τους μέγεθος, τον αριθμό των άστρων αλλά και γενικότερα την πολυπλοκότητα τους. Μέχρι πρόσφατα οι κοσμολόγοι θεωρούσαν ότι οι συνθήκες που υπήρχαν στο παιδικής ηλικίας Σύμπαν επέτρεπε την ύπαρξη μικρών απλοϊκών σε δομή και χαρακτηριστικά γαλαξιών που διέθεταν μικρό αριθμό από επίσης μικρά σε μέγεθος και απλά σε σύνθεση άστρα κάτι που επίσης έχει διαψευστεί από τις παρατηρήσεις του James Webb.
Ο πίδακας
Το James Webb εντόπισε ένα πίδακα στον Εγκέλαδο ο οποίος εκτοξεύει υλικό από το εσωτερικό του παγωμένου δορυφόρου του Κρόνου. Πρόκειται για ένα πίδακα που εκτοξεύει κυρίως υδρατμούς από το εσωτερικό του Εγκέλαδου σε απόσταση δέκα χιλιάδων χλμ. στο Διάστημα. Εκτιμάται ότι η ποσότητα του νερού που εκτοξεύεται είναι περίπου 300 λίτρα το δευτερόλεπτο. Το διαστημικό σκάφος Cassini που εξερευνούσε το σύστημα του Κρόνου για 13 χρόνια εντόπισε το 2008 πίδακες υδρατμών στον Εγκέλαδο. Αμέσως ο δορυφόρος έγινε σταθερός στόχος παρατήρησης και μελέτης και διαπιστώθηκε ότι σε βάθος περίπου 20 χλμ. κάτω από την παγωμένη επιφάνεια βρίσκεται ένας ωκεανός με βάθος περίπου 40 χλμ. Σειρά μελετών έχουν δείξει ότι ο ωκεανός αυτός δείχνει ότι συνθήκες φιλικές στην ζωή τόσο όσον αφορά την σύσταση του νερού αλλά και από το γεγονός ότι υπάρχουν ενδείξεις ύπαρξης υδροθερμικών πηγών παρόμοιων με αυτές που υπάρχουν στους ωκεανούς της Γης. Σε αυτές τις υδροθερμικές πηγές των ωκεανών της Γης διαπιστώθηκε τα τελευταία χρόνια ότι έχουν σχηματιστεί σύνθετα οικοσυστήματα και κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι εκεί έκανε την εμφάνιση της για πρώτη φορά η ζωή στον πλανήτη μας. Άρα η παρουσία τέτοιων πηγών και στον ωκεανό του Εγκέλαδου αυξάνει τις πιθανότητες ύπαρξης κάποιων μορφών ζωής (έστω και σε μικροβιακό επίπεδο) εκεί.
Γαλαξιακή σύγκρουση
Σε απόσταση 250 εκατ. ετών φωτός από τη Γη βρίσκεται ο αστερισμός του Όφεως και εκεί βρίσκεται σε εξέλιξη η σύγκρουση/συγχώνευση δύο σπειροειδών γαλαξιών. Η σύγκρουση υπολογίζεται ότι ξεκίνησε πριν από 700 εκατ. έτη και το κοσμικό αντικείμενο που σχηματίζεται έχει λάβει την κωδική ονομασία Arp220. Η εξέλιξη του φαινομένου έχει προκαλέσει μια τεράστια παραγωγή σχηματισμού νέων άστρων. Περίπου 200 τεράστια αστρικά σμήνη συγκεντρώνονται σε μια πυκνή γεμάτη κοσμική σκόνη περιοχή πλάτους περίπου 5.000 ετών φωτός. Εκτιμάται ότι η ποσότητα αερίου σε αυτή την περιοχή είναι ίση με όλο το αέριο που υπάρχει σε ολόκληρο τον γαλαξία μας. Προηγούμενες ραδιοτηλεσκοπικές παρατηρήσεις σε αυτή την περιοχή έχουν αποκαλύψει περίπου 100 υπολείμματα άστρων που καταστράφηκαν σε εκρήξεις σουπερνόβα που έχουν συμβεί σε μια έκταση μικρότερη από 500 έτη φωτός γεγονός εξαιρετικά ενδιαφέρον επιστημονικά όσο και εντυπωσιακό. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble κατάφερε κάποια στιγμή να εντοπίσει τους πυρήνες των γαλαξιών που συγκρούονται. Καθένας από τους πυρήνες έχει έναν περιστρεφόμενο δακτύλιο που σχηματίζει αστέρια εκτοξεύοντας ένα εκθαμβωτικό υπέρυθρο φως το οποίο εντόπισε και κατέγραψε σε μια ακόμη εντυπωσιακή εικόνα το James Webb.
Πλανητική θύελλα
Για μια ακόμη φορά το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb αποδεικνύει τις εξαιρετικές του δυνατότητες εντοπίζοντας ένα ακόμη φαινόμενο που κανένα άλλο επίγειο ή διαστημικό τεχνικό μέσο που έχει κατασκευάσει ο άνθρωπος δεν μπορούσε να εντοπίσει και να καταγράψει μέχρι σήμερα. Το James Webb εντόπισε και κατέγραψε μια τρομερής έντασης θύελλα σκόνης σε έναν πλανήτη έξω από το ηλιακό μας σύστημα. Είναι η πρώτη φορά που καταγράφεται το φαινόμενο αυτό σε εξωπλανήτη. Πρόκειται για τον πλανήτη VHS 1256b ο οποίος ανακαλύφθηκε το 2015 και απέχει περίπου 40 έτη φωτός από τη Γη. Ο πλανήτης ανήκει στην κατηγορία πλανητών που η επιστημονική κοινότητα ονομάζει «σούπερ Δίες» επειδή είναι πλανήτες αερίου με μέγεθος πολλαπλάσιο από αυτό του Δία. Ο VHS 1256b υπολογίζεται ότι έχει μάζα 12-18 φορές μεγαλύτερη από αυτή του Δία.
Η γέννηση των άστρων και η εξέλιξη γαλαξιών
Διεθνής ερευνητική ομάδα παρουσιάζει τα αποτελέσματα της ανάλυσης των εικόνων και δεδομένων που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb από διάφορους κοντινούς στον δικό μας γαλαξίες. Οι εικόνες του πανίσχυρου διαστημικού τηλεσκοπίου προσφέρουν για πρώτη φορά στους επιστήμονες λεπτομερείς εικόνες υψηλής ανάλυσης στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από τις διεργασίες σχηματισμού των άστρων. Οι εικόνες και τα δεδομένα αναμένεται να φωτίσουν μια από τις πιο κρίσιμες διεργασίες για την ύπαρξη, λειτουργία και εξέλιξη του Σύμπαντος όπως εμείς το γνωρίζουμε. Επιπλέον οι επιστήμονες θα μπορέσουν να μάθουν νέα στοιχεία για το πώς ο μηχανισμός γέννησης νέων άστρων επηρεάζει την εξέλιξη των μεγαλύτερων κοσμικών δομών του Σύμπαντος, των γαλαξιών.
Η συλλογή αυτών των εικόνων και δεδομένων αποτελεί μέρος του ερευνητικού προγράμματος Physics in High Angular Rezult in Nearby Galaxies (PHANGS) στην οποία συμμετέχουν περισσότεροι από 100 ερευνητές από όλο τον κόσμο. Το πρόγραμμα έχει στόχο τη μελέτη περίπου 20 σπειροειδών γαλαξιών, όπως ο δικός μας, και τα αποτελέσματα που δημοσιεύονται αφορά πέντε εξ αυτών.
Το κοσμικό μεσημέρι
Τα πανίσχυρα όργανα του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb που καταφέρνουν να ξεπερνούν κάθε κοσμικό εμπόδιο το οποίο μπλοκάρει τη θέα σε επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια διείσδυσαν σε ένα αστρικό σμήνος και κατέγραψαν λεπτομερείς εικόνες οι οποίες αναμένεται να βοηθήσουν τους επιστήμονες να αποκτήσουν νέες γνώσεις για τους μηχανισμούς γέννησης άστρων όταν το Σύμπαν βρισκόταν ακόμη στην παιδική του ηλικία.
Πιο συγκεκριμένα το James Webb κατέγραψε εικόνες από το αστρικό σμήνος NGC 346 που βρίσκεται σε απόσταση 200 χιλιάδων ετών φωτός στο Μικρό Μαγγελανικό Νέφος, ένας νάνος ανώμαλος γαλαξίας που αποτελεί δορυφόρο του δικού μας γαλαξία. Διεθνής ερευνητική ομάδα επέλεξε για μελέτη το συγκεκριμένο σμήνος επειδή πιστεύεται ότι σε αυτό προσομοιώνονται οι συνθήκες που επικρατούσαν όταν το Σύμπαν ήταν ηλικίας 2-3 δισ. ετών και θα αναδειχθούν οι διαδικασίες γέννησης άστρων εκείνη την περίοδο που οι επιστήμονες ονομάζουν «κοσμικό μεσημέρι».
Naftemporiki.gr
