Η Παγκόσμια Ημέρα Εγκεφάλου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 22 Ιουλίου, με πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Νευρολογίας (WFN) και στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σημασία της υγείας του εγκεφάλου.
Ο εγκέφαλος αποτελεί το μεγαλύτερο και το σημαντικότερο τμήμα του κεντρικού νευρικού συστήματος. Είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο σχεδόν όλων των ζωτικών λειτουργιών καθώς και των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς.
Οι παθήσεις του εγκεφάλου, πολλές από τις οποίες μπορούν να προσβάλουν και το νωτιαίο μυελό, χωρίζονται με βάση την αιτιοπαθογένειά τους σε πέντε (5) κατηγορίες:
(α) νεοπλάσματα (όγκοι καλοήθεις ή κακοήθεις)
(β) φλεγμονές/λοιμώξεις (π.χ. σκλήρυνση κατά πλάκας, αγγειΐτιδες, λοιμώδης μηνιγγο/εγκεφαλίτιδα)
(γ) τραύμα (π.χ. υπαραχνοειδής αιμορραγία, εγκεφαλικές θλάσεις)
(δ) αγγειακές ανωμαλίες (π.χ. ενδοκράνιο ανεύρυσμα)
(ε) νευροεκφυλιστικά νοσήματα (π.χ. νόσος Alzheimer)
Οι συμβατικές τεχνικές της μαγνητικής τομογραφίας (ΜΤ) αποτελούν ουσιαστικά το απεικονιστικό πρωτόκολλο ρουτίνας που χρησιμοποιείται καθημερινά, με μικρές τροποποιήσεις ανάλογα με το κλινικό ερώτημα. Οι τεχνικές αυτές δύναται να διαγνώσουν ή να προκαλέσουν υποψία για συγκεκριμένη πάθηση του εγκεφάλου, κατευθύνοντας σημαντικά τον περαιτέρω κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο.
Στις νεότερες τεχνικές ΜΤ περιλαμβάνονται:
(α) Η τεχνική αιματικής διήθησης (perfusion weighted imaging), με ή / και χωρίς την ενδοφλέβια χορήγηση σκιαγραφικού (παραμαγνητικής ουσίας), συμβάλλοντας στον πληρέστερο έλεγχο ισχαιμικών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, νεοπλασμάτων (π.χ. διάκριση υποτροπής του όγκου από μετακτινική νέκρωση) και νευροεκφυλιστικών νοσημάτων.
(β) Η μαγνητική φασματοσκοπία (MR spectroscopy), μέσω της οποίας εκτιμάται συγκριτικά η συγκέντρωση διάφορων μεταβολιτών σε αντίστοιχες θέσεις φυσιολογικού και παθολογικού εγκεφαλικού ιστού, αυξάνοντας την ειδικότητα της εξέτασης και βελτιώνοντας τη δυνατότητα εκτίμησης/πρόβλεψης του βαθμού κακοήθειας των εγκεφαλικών όγκων.
(γ) Η μαγνητική δεσμιδογραφία (MR tractography), η οποία αποτελεί ουσιαστικά μια τρισδιάστατη απεικόνιση των νευρικών οδών του εγκεφάλου. Ως κλινικές εφαρμογές αναφέρονται επιγραμματικά η εκτίμηση της παρεκτόπισης, διήθησης ή καταστροφής των νευρικών δεσμίδων από εγκεφαλικούς όγκους, ο προεγχειρητικός σχεδιασμός και η πρώιμη διάγνωση της νόσου Alzheimer.
(δ) Η λειτουργική ΜΤ εγκεφάλου (functional MRI), η οποία βοηθά στην απόκτηση λειτουργικών δεδομένων μέσω της απεικόνισης της δραστηριότητας του εγκεφαλικού φλοιού, τόσο σε κλινικό όσο και ερευνητικό επίπεδο. Ως κύρια κλινική ένδειξη αναφέρεται ο προεγχειρητικός σχεδιασμός σε όγκους εγκεφάλου, η προεγχειρητική, δηλαδή, χαρτογράφηση και διεγχειρητική προστασία περιοχών του εγκεφαλικού φλοιού που καθορίζουν άμεσα σημαντικές εγκεφαλικές λειτουργίες, όπως η κίνηση, ηακοή και η όραση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η απεικόνιση του εγκεφάλου με ΜΤ και ειδικότερα η εφαρμογή νεότερων τεχνικών πλεονεκτεί σε μαγνητικούς τομογράφους υψηλότερης έντασης μαγνητικού πεδίου (3 Tesla), καθότι σε μικρότερο χρόνο εξέτασης επιτυγχάνεται καλύτερη ποιότητα εικόνας, μειώνοντας έτσι και τη δυσφορία των εξεταζόμενων κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
Συμπερασματικά, η εφαρμογή νεότερων τεχνικών ΜΤ στη μελέτη του εγκεφάλου προϋποθέτει συγκεκριμένες ενδείξεις, πραγματοποιείται πάντα σε συνδυασμό με τις συμβατικές τεχνικές ΜΤ και αποσκοπεί στην περαιτέρω εξειδίκευση και στη βελτίωση της διαγνωστικής αξίας της εξέτασης, συμπεριλαμβανομένου και της παρακολούθησης των ασθενών μετά τη θεραπεία.
** MD, EDiR
Ιατρός Ακτινοδιαγνώστης στο Διαγνωστικό Κέντρο Alpha Evresis του Ομίλου ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ στην Κύπρο
