Ως “σιωπηλός δολοφόνος”, ο καύσωνας Ιουνίου-Ιουλίου εκτιμάται ότι στοίχισε πολύ περισσότερες ζωές από τις πλημμύρες της Βαλένθια πέρυσι
Περίπου 1.500 θάνατοι σε 12 ευρωπαϊκές πόλεις κατά το πρόσφατο κύμα καύσωνα οφείλονται στην κλιματική αλλαγή που προκαλεί ο άνθρωπος, σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα μιας ταχείας επιστημονικής ανάλυσης.
Η καύση ορυκτών καυσίμων έχει καταστήσει τα κύματα καύσωνα στην Ευρώπη έως και 4°C πιο θερμά, τριπλασιάζοντας τον αριθμό των θανάτων που καταγράφηκαν μεταξύ 23 Ιουνίου και 2 Ιουλίου, υποστηρίζουν οι επιστήμονες από το Imperial College London και τη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου.
Πρόκειται για την πρώτη φορά που διενεργείται ταχεία ανάλυση – μια μορφή μελέτης που εξετάζει την επίδραση της κλιματικής αλλαγής σε ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο – ειδικά για καύσωνα. Καθώς η έρευνα καλύπτει μόνο μια δωδεκάδα πόλεων, οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων στην Ευρώπη φτάνει τις δεκάδες χιλιάδες.
«Η κλιματική αλλαγή είναι κυριολεκτικά παράγοντας ανατροπής όσον αφορά την ακραία ζέστη, αλλά εξακολουθεί να υποτιμάται σοβαρά», δήλωσε η Δρ Φρίντερικε Όττο, καθηγήτρια Κλιματικής Επιστήμης στο Imperial College.
«Αν συνεχίσουμε να καθυστερούμε ουσιαστικά μέτρα για χάρη της βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα χάνουν τη ζωή τους για το οικονομικό όφελος μιας μικρής, πλούσιας και ισχυρής μειοψηφίας».
Πώς υπολογίζονται οι θάνατοι από τον καύσωνα
Οι ερευνητές σύγκριναν τα πρόσφατα θερμοκρασιακά δεδομένα με ιστορικά μοντέλα ενός κόσμου χωρίς την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,3°C λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας. Διαπίστωσαν ότι η κλιματική αλλαγή αύξησε τη θερμοκρασία του πρόσφατου καύσωνα κατά 1 έως 4°C, ενώ ταυτόχρονα οι καύσωνες εμφανίζονται νωρίτερα – ήδη από τον Ιούνιο.
Σύμφωνα με ξεχωριστή έκθεση της ευρωπαϊκής υπηρεσίας Copernicus, ο Ιούνιος του 2025 ήταν ο πέμπτος θερμότερος στην ιστορία της Ευρώπης, με δύο έντονα επεισόδια καύσωνα. Κατά το δεύτερο κύμα, από 30 Ιουνίου έως 2 Ιουλίου, η θερμοκρασία ξεπέρασε τους 40°C σε πολλές χώρες, αγγίζοντας ακόμη και τους 46°C στην Ισπανία και την Πορτογαλία.
Η ερευνητική ομάδα World Weather Attribution συνέκρινε τους καταγεγραμμένους θανάτους σε 12 πόλεις με έναν υποθετικό, ψυχρότερο καιρό. Από τους περίπου 2.300 θανάτους λόγω ακραίας ζέστης, οι 1.500 αποδίδονται ευθέως στην κλιματική αλλαγή — δηλαδή το 65%.
«Μπορεί οι αριθμοί να είναι εκτιμήσεις, όμως βρίσκονται εντός εύρους ακρίβειας, όπως έχει αποδειχθεί σε πολλές αξιολογημένες μελέτες», σημείωσε η Δρ Όττο.
«Μιλάμε για πραγματικούς ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους τις τελευταίες ημέρες εξαιτίας της ζέστης. Τα δύο τρίτα αυτών δεν θα είχαν πεθάνει χωρίς την κλιματική αλλαγή».
Πού καταγράφηκαν οι περισσότεροι θάνατοι;
Η μελέτη κατέγραψε τους εξής αριθμούς υπερβάλλοντων θανάτων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή:
Μιλάνο: 317
Βαρκελώνη: 286
Παρίσι: 235
Λονδίνο: 171
Ρώμη: 164
Μαδρίτη: 108
Αθήνα: 96
Βουδαπέστη: 47
Ζάγκρεμπ: 31
Φρανκφούρτη και Λισαβόνα: 21
Σάσσαρι: 6
Ενδεικτικά, ο αριθμός των θυμάτων ξεπερνά και εκείνον καταστροφών όπως οι περσινές πλημμύρες στη Βαλένθια (224 θάνατοι) και οι πλημμύρες του 2021 στη Βορειοδυτική Ευρώπη (243 θάνατοι).
Αν και οι περισσότεροι θάνατοι καταγράφηκαν στο Μιλάνο, η Μαδρίτη παρουσίασε το υψηλότερο ποσοστό: το 90% των θανάτων σχετίζεται με την υπερβάλλουσα θερμότητα. Το γεγονός αυτό αποδίδεται στη γεωγραφική της θέση, μακριά από τη θάλασσα, όπου η επίδραση της κλιματικής αλλαγής είναι εντονότερη.
Οι ηλικιωμένοι στο επίκεντρο του κινδύνου
Η μελέτη αποκαλύπτει ότι το 88% των θανάτων από την κλιματική αλλαγή αφορούσε άτομα άνω των 65 ετών, δείχνοντας την αυξημένη ευαλωτότητα των ηλικιωμένων και όσων πάσχουν από χρόνια νοσήματα, όπως καρδιοπάθειες, διαβήτη και αναπνευστικά προβλήματα.
Σε αντίθεση με πλημμύρες ή πυρκαγιές, οι καύσωνες θεωρούνται «σιωπηλός δολοφόνος», όπως τονίζουν οι επιστήμονες. Οι περισσότεροι θάνατοι συμβαίνουν σε σπίτια και νοσοκομεία, όταν το σώμα αδυνατεί να αντεπεξέλθει.
«Πολλοί πιστεύουν ότι είναι άτρωτοι στη ζέστη, όμως δεν είναι», προειδοποιεί η Δρ Όττο.
Η Ευρώπη ενισχύει τα σχέδια αντιμετώπισης καυσώνων
Οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες έχουν σημειώσει πρόοδο στη δημιουργία εθνικών σχεδίων δράσης για τον καύσωνα, με ενημερώσεις προς τους πολίτες και καλύτερο συντονισμό. Ωστόσο, τονίζουν την ανάγκη για:
μακροπρόθεσμα μέτρα: ενίσχυση πράσινων και υδάτινων χώρων στις πόλεις
βραχυπρόθεσμα μέτρα: δημιουργία ειδικών κέντρων και στήριξη των ευάλωτων
Πάνω απ’ όλα, όπως τονίζουν, η μόνη ουσιαστική λύση είναι η δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
«Η κλιματική αλλαγή κάνει τους καύσωνες κατά πολύ χειρότερους», τονίζει ο καθηγητής Ρίτσαρντ Άλαν του Πανεπιστημίου Ρέντινγκ.
«Η κοινωνία πρέπει να προσαρμοστεί σε έναν όλο και πιο επικίνδυνο κόσμο, αλλά μόνο με μαζικές και άμεσες περικοπές στις εκπομπές μπορούμε να αναχαιτίσουμε την επιδείνωση των ακραίων καιρικών φαινομένων».
«Έρευνες όπως αυτή παίζουν ήδη καθοριστικό ρόλο σε νομικές διεκδικήσεις κατά κρατών και εταιρειών για την κλιματική ευθύνη», σημειώνει η κλιματολόγος Δρ Κλόι Μπρίμικομπ.
ΠΗΓΗ: gr.euronews
