Μέσα σε μόλις έξι μήνες, η τεχνητή νοημοσύνη κατάφερε αυτό που η ανθρώπινη έρευνα δεν είχε επιτύχει σε πάνω από 100 χρόνια. Μια διεθνής ομάδα του Ινστιτούτου Νάσκα του Πανεπιστημίου Γιαμαγκάτα (Ιαπωνία), σε συνεργασία με την IBM, ανακοίνωσε την ανακάλυψη 303 νέων γεωγλυφικών στο νότιο Περού, διπλασιάζοντας τον αριθμό των ήδη γνωστών Γραμμών της Νάσκα — ενός από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αρχαιολογίας
Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στις Πρακτικές της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), θεωρείται ένα από τα ταχύτερα και σημαντικότερα επιτεύγματα στην ιστορία της αρχαιολογίας. Ο επικεφαλής αρχαιολόγος Μασάτο Σακάι επιβεβαίωσε ότι τα νέα ευρήματα «αλλάζουν ριζικά την κατανόησή μας για την κουλτούρα της Νάσκα» και ότι η συνδυαστική χρήση αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης και παραδοσιακής επιτόπιας έρευνας «αποτέλεσε επανάσταση στη μεθοδολογία».
Τα νέα γεωγλυφικά, ηλικίας μεταξύ 200 π.Χ. και 650 μ.Χ., απεικονίζουν γάτες, πουλιά, ψάρια, ανθρώπινες μορφές και γεωμετρικά σχήματα που εκτείνονται σε μήκος εκατοντάδων μέτρων. Πολλά από αυτά παρέμεναν αόρατα για αιώνες, κρυμμένα κάτω από την άμμο και την αποσάθρωση του χρόνου.
Η τεχνητή νοημοσύνη, εκπαιδευμένη με δεκάδες χιλιάδες αεροφωτογραφίες και δορυφορικά δεδομένα, ανέλυσε τεραστίους όγκους εικόνων, εντοπίζοντας μοτίβα αόρατα στο ανθρώπινο μάτι. Κάθε ύποπτο σχέδιο ελέγχθηκε και επιβεβαιώθηκε επιτόπου από αρχαιολόγους, ώστε να αποφευχθούν ψευδείς ενδείξεις.
«Η ΤΝ μάς επέτρεψε να βλέπουμε το τοπίο όπως ποτέ πριν — σαν να ξετυλίγεται ένας αρχαίος χάρτης μπροστά μας», δήλωσε ο Σακάι.
Οι νέες γραμμές φαίνεται να συνδέονται με τελετουργικές πορείες και ιερά μονοπάτια, ενταγμένα σε ένα ευρύτερο θρησκευτικό και κοσμικό σύστημα. Η προσανατολισμένη τους διάταξη και η γεωμετρική ακρίβεια ενισχύουν θεωρίες της ερευνήτριας Μαρία Ράιχε, η οποία ήδη από τα μέσα του 20ού αιώνα υποστήριζε ότι οι Γραμμές της Νάσκα αποτελούσαν έναν τεράστιο αστρονομικό και τελετουργικό χάρτη της αρχαίας κοινωνίας.
Ένας νέος χάρτης για την αρχαιολογία
Η επιτυχία της ερευνητικής ομάδας στο Περού δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Ανάλογες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιούνται πλέον για τον εντοπισμό τάφων, θαμμένων οικισμών και ναυαγίων, αλλάζοντας ριζικά τη φύση της αρχαιολογικής έρευνας. Όπως σημειώνει ο Δρ. Ζοάο Φόντε, της ERA Arqueologia, «πρόκειται για ένα άλμα αποδοτικότητας: εργασίες που παλιότερα απαιτούσαν χρόνια, τώρα ολοκληρώνονται σε ημέρες».
Ωστόσο, οι ειδικοί παραμένουν προσεκτικοί. Η αρχαιολόγος Αλεξάνδρα Καραμήτρου τονίζει ότι «η τεχνητή νοημοσύνη είναι εργαλείο, όχι αντικαταστάτης του ανθρώπου. Κάθε ανακάλυψη πρέπει να επιβεβαιώνεται στο πεδίο, αλλιώς κινδυνεύουμε με ψευδή ευρήματα».
Με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, το άνυδρο πεδίο της Νάσκα συνεχίζει να αποκαλύπτει τα μυστικά του, προσφέροντας μια πιο καθαρή εικόνα για τις πεποιθήσεις, τα τελετουργικά και την κοσμοθεωρία μιας από τις πιο αινιγματικές κουλτούρες του αρχαίου κόσμου.
Το έργο που η ανθρωπότητα χρειάστηκε έναν αιώνα για να προσεγγίσει, η τεχνητή νοημοσύνη το ολοκλήρωσε μέσα σε έξι μήνες — επιβεβαιώνοντας ότι ο επόμενος μεγάλος αρχαιολόγος ίσως δεν κρατά σκαπάνη, αλλά αλγόριθμο.
tanea.gr
