Είναι άραγε δυνατόν τα smartphone να συμβάλλουν στην αύξηση του αυτοκτονικού κινδύνου; Νέα έρευνα δείχνει ότι η απάντηση δεν είναι απλή. Στους ενήλικες που ήδη διατρέχουν κίνδυνο, η χρήση κινητού αργά τη νύχτα συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα αυτοκτονικού ιδεασμού ή σχεδιασμού αυτοκτονίας την επόμενη ημέρα. Αντίθετα, η ενεργή χρήση – κυρίως μέσω πληκτρολόγησης – φαίνεται πως μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά.
Οι ειδικοί εδώ και χρόνια επισημαίνουν ότι η νύχτα αποτελεί «παράθυρο υψηλού κινδύνου». Οι διαταραχές ύπνου αυξάνουν την ευαλωτότητα και ενισχύουν τον αυτοκτονικό ιδεασμό της επόμενης μέρας, ενώ λίγα γνωρίζουμε για το ποιες συμπεριφορές μπορούν πραγματικά να τροποποιηθούν ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος.
Ένα φαινόμενο που παρατηρείται όλο και συχνότερα είναι η νυχτερινή χρήση smartphone. Η έκθεση στο μπλε φως, οι συναισθηματικά φορτισμένες πληροφορίες και οι διακοπές από ειδοποιήσεις επηρεάζουν την ποιότητα του ύπνου. Έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση κινητού πριν τον ύπνο, η αποστολή μηνυμάτων μέσα στη νύχτα και τα ξυπνήματα από ειδοποιήσεις σχετίζονται με αυξημένη ψυχολογική δυσφορία.
Παράλληλα, δεν επηρεάζουν όλες οι χρήσεις με τον ίδιο τρόπο. Η παθητική χρήση — όπως το συνεχές scrollάρισμα — συνδέεται με κοινωνική αποσύνδεση και αρνητικά συναισθήματα. Αντίθετα, η ενεργητική χρήση, όπως τα μηνύματα και οι δημοσιεύσεις, συνδέεται με πιο θετικές συναισθηματικές αντιδράσεις. Μάλιστα, ορισμένα μοτίβα επικοινωνίας κατά τη διάρκεια της νύχτας φαίνεται να συνδέονται με χαμηλότερη συναισθηματική δυσφορία.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Γουισκόνσιν ανέλυσαν δεδομένα από 79 ενήλικες που είχαν παρουσιάσει αυτοκτονικές σκέψεις ή συμπεριφορές τον τελευταίο μήνα. Για 28 ημέρες, οι συσκευές τους κατέγραφαν στιγμιότυπα οθόνης κάθε πέντε δευτερόλεπτα, ενώ οι ίδιοι απαντούσαν καθημερινά σε ερωτήσεις αξιολόγησης. Η ενεργή χρήση αναγνωριζόταν μέσω της λειτουργίας του πληκτρολογίου.
Οι ερευνητές κατέγραψαν τρεις μορφές νυχτερινής χρήσης: πλήρη αποχή από τις 8 μ.μ. έως τις 10 π.μ., χρήση μέσα στις ώρες ύπνου και ωριαία χρήση από τις 11 μ.μ. έως τις 8 π.μ. Στη συνέχεια μελέτησαν τον παθητικό και τον ενεργό αυτοκτονικό ιδεασμό.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο JAMA, έδειξε ότι όσοι άφηναν το τηλέφωνό τους στην άκρη για 7–9 ώρες είχαν τα χαμηλότερα επίπεδα αυτοκτονικού ιδεασμού. Αντίθετα, αποχή 4–7 ώρες ή άνω των 9 ωρών συνδέθηκε με αυξημένο κίνδυνο, ενώ και η ελάχιστη αποχή κάτω των 4 ωρών εμφάνισε υψηλότερα επίπεδα.
Ιδιαίτερα κρίσιμες φαίνεται να είναι οι ώρες 11 μ.μ.–1 π.μ., όπου η χρήση συνδέθηκε με σημαντικά υψηλότερα επίπεδα αυτοκτονικού ιδεασμού για την επόμενη μέρα. Αντίθετα, η ενεργή χρήση – με πληκτρολόγηση – μεταξύ 1 και 5 π.μ. συσχετίστηκε με μειωμένο κίνδυνο.
Οι ερευνητές καταλήγουν ότι η χρήση του κινητού σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους μπορεί να λειτουργεί ως δείκτης αυξημένης ή μειωμένης ευαλωτότητας. Η βραδινή παθητική χρήση δείχνει υψηλό κίνδυνο, ενώ η ενεργητική επικοινωνία στη μέση της νύχτας συνδέεται με μεγαλύτερη προστασία.
