Σε μια σύνοδο κορυφής στη Silicon Valley, μικρά ρομπότ κινούνταν ανάμεσα στους συμμετέχοντες, σερβίροντας καφέδες, την ώρα που ειδικοί εγκωμίαζαν τις τελευταίες εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη. Όπως περιγράφει δημοσίευμα του Bloomberg, το σκηνικό έμοιαζε να ανήκει ήδη στο μέλλον.
Το κοινό που κατέκλυσε το Μουσείο Ιστορίας των Υπολογιστών έδειχνε να συμμερίζεται την ίδια προσδοκία: μήπως ήρθε επιτέλους η στιγμή η ρομποτική να ξεφύγει από τα εργοστάσια και να περάσει στην καθημερινότητά μας, ανοίγοντας μια αγορά αξίας εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων;
Κι όμως, σχεδόν έναν αιώνα μετά την εμβληματική εμφάνιση του Maschinenmensch στην ταινία Metropolis του Fritz Lang, τα ρομπότ παραμένουν ως επί το πλείστον είτε παιχνίδια είτε εργαλεία αυστηρά περιορισμένων λειτουργιών, σχεδιασμένα για επαναλαμβανόμενες εργασίες σε γραμμές παραγωγής και κέντρα διανομής.
Η εικόνα ανθρωπόμορφων ρομπότ που κινούνται αυτόνομα σε σπίτια και γραφεία εξακολουθεί να ανήκει περισσότερο στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Ωστόσο, η ραγδαία πρόοδος των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων –με πιο γνωστό το ChatGPT– έχει αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον. Τα ίδια εργαλεία που μπορούν να γράφουν κώδικα, τραγούδια ή ακόμη και σενάρια, θεωρείται ότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν το «μυαλό» ενός ρομπότ γενικής χρήσης, ικανού να αναλάβει ποικίλες εργασίες.
Ανθρωποειδή: όραμα και πραγματικότητα
Η λογική είναι απλή: αν τα ρομπότ προορίζονται να λειτουργούν σε ανθρώπινους χώρους, ίσως πρέπει να μοιάζουν –έστω και λίγο– με τον άνθρωπο. Με αυτό το σκεπτικό, τα τελευταία χρόνια δεκάδες νεοφυείς επιχειρήσεις, όπως οι Figure AI, 1X, Agility Robotics και άλλες, έχουν αντλήσει δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις, φιλοδοξώντας να κάνουν πραγματικότητα τα ανθρωποειδή ρομπότ.
Παρά τη χρηματοδότηση και τον ενθουσιασμό, στο Humanoids Summit του Δεκεμβρίου –την τρίτη διοργάνωση αφιερωμένη αποκλειστικά στα ρομπότ ανθρώπινου τύπου– τα ρομπότ φυσικού μεγέθους ήταν μάλλον η εξαίρεση. Οι λόγοι είναι πρακτικοί: η ασφάλεια και η αξιοπιστία παραμένουν κρίσιμα ζητήματα, καθώς μια απλή πτώση ενός βαριού ρομπότ θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρό τραυματισμό.
Τα περισσότερα μοντέλα που παρουσιάστηκαν ήταν μικρότερου ύψους, περίπου 1,20 μέτρων, κατασκευασμένα από την κινεζική εταιρεία Unitree. Για πολλές εταιρείες, αυτά τα ρομπότ λειτουργούν κυρίως ως πλατφόρμες πειραματισμού λογισμικού και όχι ως έτοιμα προϊόντα για μαζική χρήση.
Ο όρος «ανθρωποειδές», άλλωστε, αποδείχθηκε ιδιαίτερα ευρύς. Στη διάσκεψη παρουσιάστηκαν από ρομποτικά χέρια και κάμερες που θύμιζαν κινηματογραφικούς χαρακτήρες, μέχρι τετράποδα ρομπότ, μικροσκοπικά αυτοματοποιημένα εργαστήρια και προηγμένα μηχανικά άκρα. Δεν είναι τυχαίο ότι η επιδεξιότητα παραμένει μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ρομποτικής, με ορισμένες εταιρείες να έχουν ξεκινήσει από προσθετικά μέλη για ανθρώπους πριν στραφούν στα ρομπότ.
Η τεχνητή νοημοσύνη αλλάζει τους όρους – όχι όμως όλους
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι νέες τεχνικές τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να αποδειχθούν καταλυτικές. Διαφωνούν, ωστόσο, στο πότε αυτή η τεχνολογία θα περάσει ουσιαστικά στην καθημερινή ζωή. Σε χώρες όπως η Κίνα και η Ιαπωνία, όπου οι κυβερνήσεις επενδύουν συστηματικά στον κλάδο, τα πρώτα βήματα έχουν ήδη γίνει. Ενδεικτικά, η Κίνα ανακοίνωσε πρόσφατα τη δημιουργία κρατικού επενδυτικού ταμείου ρομποτικής ύψους 138 δισ. δολαρίων – μια κίνηση που δεν πέρασε απαρατήρητη από τις αμερικανικές εταιρείες και ενδέχεται να αποτελέσει προοίμιο νέου τεχνολογικού ανταγωνισμού.
Παράλληλα, αναδεικνύεται ένα χάσμα ανάμεσα στους «νεοφώτιστους» της ρομποτικής, που θεωρούν ότι το λογισμικό είναι το βασικό εμπόδιο, και στους παλαιότερους μηχανικούς, οι οποίοι γνωρίζουν ότι η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη. Για κάθε εντυπωσιακή επίδειξη –όπως ένα ρομπότ μπαρίστα που φτιάχνει latte με ποσοστό επιτυχίας 95%– υπάρχει και μια ιστορία αποτυχίας: ποπ κορν που μπλοκάρει έναν ρομποτικό μηχανισμό ή ποντίκια που καταστρέφουν καλώδια σε ρομπότ-σερβιτόρους.
Νέα ερωτήματα για τον κόσμο της εργασίας
Ακόμη κι αν τα ρομπότ γίνουν πλήρως λειτουργικά, η μαζική είσοδός τους στους χώρους εργασίας θα δημιουργήσει νέα προβλήματα. Οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν διαθέτουν ούτε το προσωπικό ούτε την κουλτούρα για να διαχειριστούν ένα ρομποτικό εργατικό δυναμικό, πόσο μάλλον να συνεργαστούν ουσιαστικά μαζί του.
Την ίδια στιγμή, η οικονομική βαρύτητα της ρομποτικής επηρεάζει ολόκληρο το οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων. Εταιρείες που ξεκίνησαν με διαφορετικό αντικείμενο, από μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων μέχρι λογισμικό βιομηχανικής βελτιστοποίησης, αναπροσαρμόζουν πλέον τη στρατηγική τους, βλέποντας στα ανθρωποειδή ρομπότ μια πιο ελκυστική και κερδοφόρα αγορά.
Το ερώτημα, όπως φάνηκε και στη σύνοδο της Silicon Valley, δεν είναι αν τα ρομπότ θα έρθουν στην καθημερινότητά μας, αλλά πότε – και με ποιο κόστος.
