Κάποιος μόλις “άναψε το φως”, 13 δισεκατομμύρια χρόνια πριν! Επιστήμονες, στα πλαίσια μελέτης για την παρατήρηση των πιο μακρινών κβάζαρ, σε μια εποχή που το Σύμπαν μας ήταν “σκοτεινό”, μόλις ανακάλυψαν κάτι απροσδόκητο! Έναν από τους πρώτους γαλαξίες στο Σύμπαν που φαίνεται ότι περνάει πρώιμη εφηβεία!
Αυτό το υπέρλαμπρο κβάζαρ, λοιπόν, είναι μοναδικό γιατί δεν είχε και πολύ χρόνο για να δημιουργηθεί! Μόλις μερικά εκατομμύρια χρόνια από την εποχή που το Σύμπαν μας άρχισε να φωτίζεται: την εποχή της κοσμικής αυγής!
Τι είναι όμως ένα κβάζαρ;
Με απλά λόγια, ένα υπέρλαμπρο αντικείμενο στο Σύμπαν, πιο φωτεινό από γαλαξίες και αστέρια. Η ανακάλυψη τους έγινε τη δεκαετία του 1950 με τη βοήθεια ραδιοτηλεσκοπίων, αλλά μετά το 1960 αντιλήφθηκαν οι επιστήμονες την πραγματική τους φύση! Μέχρι τότε πίστευαν ότι ήταν υπέρλαμπρα αστέρια. Στην πραγματικότητα, κβάζαρ είναι ο ενεργός πυρήνας ενός γαλαξία (ενεργός γαλαξιακός πυρήνας), που παράγει τόσο μεγάλα ποσά ενέργειας που λάμπει πιο πολύ από όλα τα αστέρια του γαλαξία μαζί (~100 δισεκατομμύρια αστέρια) και υπερκαλύπτει τη λάμψη τους!
Πως αλλιώς να το φανταστούμε; Πείτε ότι θέλετε να βγάλετε μια φωτογραφία τον Ήλιο μέρα μεσημέρι. Όμως είναι τόσο λαμπρός που το φως του υπερκαλύπτει τα πάντα γύρω του και αυτό που φαίνεται στη φωτογραφία είναι μια υπέρλαμπρη φωτεινή μπάλα! Κάπως έτσι είναι και το κβάζαρ στο Σύμπαν. Αν θέλουμε να βγάλουμε φωτογραφία το γαλαξία στον οποίο βρίσκεται, αυτό που βλέπουμε είναι μόνο μια υπέρλαμπρη μπάλα, δηλαδή ένα πολύ φωτεινό πυρήνα!
Και τι είναι αυτή η σκοτεινή εποχή του Σύμπαντος και η κοσμική αυγή ή κοσμικό λυκαυγές;
Κατά τη μυθολογία, η ανθρωπόμορφη θεότητα Ηώς, η προσωποποίηση της αυγής, ήταν πρόδρομος του Ήλιου και με το άρμα της σκορπούσε άνθη καταδιώκοντας το σκότος! Ας φανταστούμε κι εμείς λοιπόν μια κορμική θεότητα που έρχεται να καταργήσει το σκότος που επικρατούσε όταν το Σύμπαν ήταν πολύ νέο. Οι επιστήμονες αναφέρονται σε αυτή την εποχή σαν την “κοσμική εποχή τους σκότους” (cosmic dark ages). Αυτή η σκοτεινή εποχή επικρατούσε στο Σύμπαν μέχρι να γίνει αυτό περίπου 400 εκατομμυρίων ετών. Όπου και άρχισε να “χαράζει”! Αυτή είναι η εποχή της κοσμικής αυγής (cosmic dawn). Η εποχή όπου το φως από τα πρώτα αστέρια και γαλαξίες που δημιουργήθηκαν στο Σύμπαν καταφέρνει να ταξιδέψει ελεύθερο στο διάστημα, σαν τα άνθη που πέταγε η Ηώς από το άρμα της. Είναι η εποχή που το Σύμπαν αρχίζει και γίνεται ορατό.
Στην εποχή της κοσμική αυγής ανακάλυψαν λοιπόν αυτή την υπέρλαμπρη πυγολαμπίδα, το πιο μακρινό κβάζαρ μέχρι σήμερα, όταν το Σύμπαν ήταν μόνο 690 εκατομμυρίων ετών (5% της τωρινής του ηλικίας)!
Το εξίσου σημαντικό και μοναδικό με αυτή την ανακλαλυψη είναι ότι το κβάζαρ αυτό βρίσκεται σε μια εποχή όπου το Σύμπαν δεν είναι εντελώς “φωτεινό”. Κατάφεραν μέσω των παρατηρήσεων τους να υπολογίσουν ότι το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται αυτό το κβάζαρ βρίσκεται σε μια φάση πριν το Σύμπαν γίνει 100% ορατό. Με την παρατήρηση και άλλων τέτοιων αντικειμένων θα μπορέσουν να εξερευνήσουν μια εποχή που είναι πολύ σημαντική για τη δημιουργία των πρώτων αστέρων και γαλαξιών και για την οποία πολύ λίγα γνωρίζουμε μέχρι τώρα, πολύ απλά γιατί δε μπορούμε να την δούμε!
Ας αφήσουμε λοιπόν αυτές τις κοσμικές πυγολαμπίδες να μας δείξουν το δρόμο καθώς φεύγουν από το άρμα της Ηούς για να φέρουν τον φως και να νικήσουν το σκοτάδι!
Το κυνήγι της πυγολαμπίδας ξεκίνησε!
