Αστροφυσικοί αναφέρουν με ενθουσιασμό την ανίχνευση σκόνης γύρω από το πιο κοντινό αστέρι στο Ηλιακό μας Σύστημα, τον Εγγύτατο Κενταύρου (Proxima Centauri), χάρη στα δεδομένα από το παρατηρητήριο ALMA στη Χιλή!
Βρέθηκε σκόνη!
Αυτές οι νέες παρατηρήσεις αποκαλύπτουν τη εκπομπή ακτινοβολίας που προέρχεται από κρύα σκόνη σε μια περιοχή που βρίσκεται σε απόσταση από τον Proxima Centauri μεταξύ ενός και τεσσάρων αστρονομικών μονάδων (η απόσταση της Γης από τον Ήλιο). Τα δεδομένα δείχνουν την ύπαρξη ακόμα πιο κρύας ζώνης από σκόνη που την περιβάλλει και θα μπορούσε να αποκαλύψει ένα περίπλοκο πλανητικό σύστημα. Αυτές οι ζώνες σκόνης είναι παρόμοιες με αυτές στο Ηλιακό μας Σύστημα και πιθανότατα αποτελούνται από σωματίδια βράχων και πάγου που απέτυχαν να δημιουργήσουν πλανήτες.
Τι είναι ο Εγγύτατος Κενταύρου;
Ο Εγγύτατος Κενταύρου είναι το κοντινότερο αστέρι στον Ήλιο. Είναι ένα αμυδρός κόκκινος νάνος που βρίσκεται μόλις 4 έτη φωτός μακριά (1 έτος φωτός είναι η απόσταση που διανύει το φως σε ένα έτος), στο νότιο αστερισμό του Κενταύρου. Γύρω του περιφέρεται ένας πλανήτης, ο Proxima b, ο οποίος έχει μέγεθος παρόμοιο με της Γης, ανακαλύφθηκε το 2016 και είναι ο πιο κοντινός εξωπλανήτης στο Ηλιακό μας Σύστημα.
Το εκπληκτικό με αυτό το σύστημα δεν είναι μόνο ο ένας αυτός πλανήτης. Οι νέες παρατηρήσεις με το ALMA αποκαλύπτουν εκπομπή από νέφη κρύας κοσμικής σκόνης που περιβάλλει το αστέρι.
Γιατί η ύπαρξη σκόνης είναι σημαντικό εύρημα;
Ο βασικός ερευνητής της μελέτης, Guillem Anglada από το Instituto de Astrofísica de Andalucía (CSIC) στη Γρανάδα της Ισπανίας εξηγεί το πόσο σημαντική είναι αυτή η ανακάλυψη: “Η σκόνη γύρω από τον Proxima είναι σημαντικό εύρημα γιατί, μετά την ανακάλυψη του γήινου (εξω)πλανήτη Proxima b, αυτή είναι η πρώτη ένδειξη για την ύπαρξη ενός περίπλοκου πλανητικού συστήματος και όχι ενός μόνο πλανήτη, γύρω από το αστέρι που βρίσκεται στην πιο κοντινή απόσταση από τον Ήλιο.”
Οι ζώνες σκόνης είναι τα απομεινάρια του υλικού που δεν κατέφερε να δημιουργήσει μεγαλύτερα σώματα όπως οι πλανήτες. Τα σωματίδια βράχων και πάγου σ’αυτές τις ζώνες ποικίλουν σε μέγεθος από τον πιο μικροσκοπικό κόκκο σκόνης, μικρότερο σε μήκος από ένα χιλιοστό, μέχρι σώματα τύπου αστεροειδών που έχουν διάμετρο αρκετά χιλιόμετρα.
Η σκόνη φαίνεται να βρίσκεται σε μια ζώνη που εκτείνεται μερικά εκατοντάδες εκατομμύρια χιλιόμετρα από τον Proxima Centauri και έχει συνολική μάζα περίπου ένα εκατοστό της μάζας της Γης. Η ζώνη αυτή έχει θερμοκρασία περίπου -230 βαθμούς Κελσίου, όσο και αυτή της ζώνης Κάιπερ που περιβάλει το Ηλιακό μας Σύστημα.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις από τα δεδομένα του ALMA για την ύπαρξη μιας άλλης ζώνης δέκα φορές πιο μακριά από το αστέρι με ακόμα πιο κρύα σκόνη. Αν επαληθευτεί, η φύση της εξώτερης ζώνης είναι συναρπαστική! Είναι η πρώτη φορά που παρατηρείται ένα τόσο κρύο περιβάλλον γύρω από ένα αστέρι, το οποίο είναι πιο κρύο και πιο αμυδρό από τον Ήλιο. Και οι δύο ζώνες περιβάλλουν το αστέρι Proxima Centauri σε απόσταση μεγαλύτερη από αυτή του πλανήτη Proxima b, ο οποίος βρίσκεται σε τροχιά 4 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από το αστέρι.
Ο Guillem Anglada εξηγεί τι σημαίνει η ανακάλυψη αυτή: «Αυτό το αποτέλεσμα δείχνει ότι ο Proxima Centauri μπορεί να έχει ένα πολλαπλό πλανητικό σύστημα με πλούσιο ιστορικό αλληλεπιδράσεων οι οποίες οδήγησαν στη δημιουργία της ζώνης από σκόνη. Περαιτέρω μελέτη μπορεί να δώσει πληροφορίες για την τοποθεσία πλανητών (στο σύστημα αυτό) που δεν έχουν ανιχνευθεί ακόμα.»
Επιπλέον, το πλανητικό σύστημα του Proxima Centauri είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον λόγω μελλοντικών σχεδίων για εξερεύνηση τέτοιων πλανητικών συστημάτων, όπως το Starshot project: ενός μικροσκοπικού σκάφους (StarChip), πλήρως εξοπλισμένου με ανιχνευτές και συστήματα επικοινωνίας, με πανιά που “φουσκώνουν” από ακτίνες λέιζερ (lighsail) που βρίσκονται στη Γη, το οποίο θα μπορέσει να φτάσει στο πιο κοντικό μας αστέρι μέσα σε 20 χρόνια από την εκτόξευση (κάτι αδιανόητο μέχρι σήμερα με τα τωρινά διαστημικά οχήματα). Η γνώση του περιβάλλοντος και δει της σκόνης που βρίσκεται γύρω από το αστέρι είναι ζωτικής σημασίας για το σχεδιασμό μιας τέτοιας αποστολής.
Είμαστε στο ορεκτικό!
Ένας από τους συγγραφείς, ο Pedro Amado, από το ίδιο Ινστιτούτο, εξηγεί ότι αυτή η παρατήρηση είναι μόνο η αρχή: Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το ALMA μπορεί να ανιχνεύσει δομές από σκόνη που περιβάλλουν τον Proxima. Περαιτέρω παρατηρήσεις θα δώσουν μια πιο λεπτομερή εικόνα του πλανητικού συστήματος του Proxima. Σε συνδυασμό με τη μελέτη πρωτο-πλανητικών δίσκων γύρω από νέα αστέρια, μπορούν να αποκαλυφθούν πολλές λεπτομέρειες για τις διαδικασίες που οδήγησαν στη δημιουργία της Γης και του Ηλιακού μας Συστήματος πριν περίπου 4600 εκατομμύρια χρόνια. Αυτό που βλέπουμε είναι μόνο το ορεκτικό πριν το κυρίως πιάτο!”
Όλα αυτά μπορεί να ακούγονται επιστημονική φαντασία…ή απλά είμαστε ένα βήμα πιο κοντά απ’ ότι πιστεύουμε στην εξερεύνηση του Σύμπαντος και, στη συγκεκριμένη περίπτωση, αρχίζοντας από τη γειτονιά μας! Έτσι, με το να ανακαλύψουμε τι βρίσκεται «δίπλα» μας ίσως μπορέσουμε να κατανοήσουμε πως δημιουργήθηκε η Γη για την οποία τόσο λίγα γνωρίζουμε.
Πηγή: ESO
