Το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας είναι μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η παρούσα Κυβέρνηση, καθώς από τη μια αποτελεί βασική συνιστώσα κόστους για τις επιχειρήσεις και τη βιομηχανία του τόπου, ενώ από την άλλη ταλανίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό τα νοικοκυριά.
Το ΕΤΕΚ έχει διατυπώσει σειρά εισηγήσεων και παρεμβάσεων αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας των μεγάλων εμπορικών έργων ΑΠΕ, το μοντέλο στόχο και τη μεταβατική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι πεποίθησή μας ότι η συγκέντρωση των ΑΠΕ στα χέρια λίγων ιδιωτών θα αυξήσει ακόμα περισσότερο το ενεργειακό κόστος που καλείται να πληρώσει ο καταναλωτής στο άμεσο μέλλον. Σε ότι αφορά το μοντέλο στόχο έχουμε πολλάκις, ως Επιμελητήριο, εκφράσει προβληματισμό και σοβαρές επιφυλάξεις κατά πόσο ταιριάζει στην κυπριακή αγορά. Κατά την άποψη μας δεν θα φέρει, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, τα αναμενόμενα αποτελέσματα, δηλαδή τη μείωση της τιμής ηλεκτρικής ενέργειας προς όφελος του καταναλωτή και την απρόσκοπτη πορεία προς την πράσινη μετάβαση. Η δε μεταβατική αγορά – μια έκτακτη ρύθμιση με στρεβλώσεις που διανύει το 3ο έτος της λειτουργίας της – δημιουργεί απροσδόκητα κέρδη στους λίγους προμηθευτές / παραγωγούς που συμμετέχουν και παρά το γεγονός ότι το όλο θέμα απασχόλησε τη Βουλή αλλά και τον δημόσιο διάλογο, δεν λήφθηκαν επαρκή διορθωτικά μέτρα.
Το ΕΤΕΚ έχει κάνει συγκεκριμένες εισηγήσεις για διορθώσεις στη μεταβατική ρύθμιση και για τη μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ ζήτησε από το Υπουργείο και την ΡΑΕΚ να συνεργαστούν για να δώσουν λύσεις. Είναι επίσης θέση του Επιμελητηρίου ότι θα πρέπει να επιτραπεί στην ΑΗΚ να δραστηριοποιηθεί στις ΑΠΕ με προγραμματισμένο τρόπο, ενώ η ΑΗΚ προμήθεια θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να κάνει διμερή συμβόλαια με παραγωγούς ΑΠΕ ακόμη και στην μεταβατική ρύθμιση. Συναφώς το ΕΤΕΚ ζήτησε να ενταχθούν ΑΠΕ με διαγωνιστικές διαδικασίες στην λογική των συμβολαίων επί διαφοράς (contracts for difference). Προς τη σωστή κατεύθυνση είναι και η επέκταση του virtual net billing και για επιχειρήσεις, με συγκεκριμένα όρια, καθώς αποτελεί ανακουφιστικό μέτρο προς το κυπριακό επιχειρείν.
Με δεδομένο ότι το κυπριακό ηλεκτρικό σύστημα παρουσιάζει αρκετές ιδιαιτερότητες, καθώς είναι μικρό και απομονωμένο, και λαμβάνοντας υπόψη τον περιορισμένο διαθέσιμο δημόσιο ηλεκτρικό χώρο, η πολιτεία αντί να επικεντρώνεται στα μεγάλα εμπορικά συστήματα ΑΠΕ χωρίς δυνατότητα αποθήκευσης, θα πρέπει να θέσει ως προτεραιότητά της τα μικρά φωτοβολταϊκά για ιδιοκατανάλωση. Αυτό προϋποθέτει εκσυγχρονισμό και ψηφιοποίηση του δικτύου και εισαγωγή συστημάτων αποθήκευσης ώστε να καταστεί έξυπνο και ευέλικτο. Το ΕΤΕΚ σε μια προσπάθεια να συνεισφέρει στη μείωση των χρονοβόρων διαδικασιών για σύνδεση μικρών φωτοβολταϊκών για σκοπούς ιδιοκατανάλωσης, ζήτησε τη ψηφιοποίηση της διαδικασίας υποβολής και αξιολόγησης αιτήσεων από πλευράς ΑΗΚ.
Το κόστος της ενέργειας θα συνεχίσει να αποτελεί κυρίαρχο θέμα συζήτησης τόσο για το αμέσως επόμενο διάστημα όσο και για τα επόμενα χρόνια. Εδώ να σημειωθεί πως ακόμη και μετά την ομαλοποίηση των τιμών των συμβατικών καυσίμων σε ευρωπαϊκό επίπεδο το πρόβλημα της Κύπρο παραμένει, καθώς, μια σημαντική συνιστώσα κόστους της ΑΗΚ, η αγορά δικαιωμάτων διοξειδίου του άνθρακα, είναι σε ιστορικά ψηλά επίπεδα. Στο πλαίσιο αυτό είναι ενδιαφέρουσα η προσέγγιση του νέου Υπουργού Ενέργειας για αξιοποίηση ΦΑ από την περιοχή στη φυσική του μορφή για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής (παράλληλα με την υγροποίηση στην Κύπρο για σκοπούς εξαγωγής, ώστε το εγχείρημα να είναι βιώσιμο), κάτι που θα μειώσει το ετήσιο κόστος αγοράς δικαιωμάτων διοξειδίου του άνθρακα το οποίο πλέον είναι της τάξης των 200 εκ ευρώ!
Το ΕΤΕΚ έχει επίσης πολλές προσδοκίες από τη λειτουργία των ενεργειακών κοινοτήτων και η δική του θέση είναι να δοθεί και εκεί η δέουσα προσοχή. Εν συντομία, οι ενεργειακές κοινότητες είναι συνεταιρισμοί που επιτρέπουν στους πολίτες ή οντότητες σε μια περιοχή να συμμετέχουν στην παραγωγή ενέργειας, μέσα από ανανεώσιμες πηγές, μειώνοντας τους ηλεκτρικούς τους λογαριασμούς, ενισχύοντας έτσι το διαθέσιμο εισόδημά τους και προωθώντας την ενεργειακή δημοκρατία. Θεωρούμε πως πρέπει να γίνουν με ταχύτητα ενέργειες προς τις ενεργειακές κοινότητες, παρά να επιμένουμε στη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς όπως σχεδιάστηκε, η οποία δεν μας έχει πείσει ότι θα λειτουργήσει υπέρ του καταναλωτή και όχι υπέρ του μεγαλο-παραγωγού.
Αφήνω τελευταία την άποψη του διεθνούς κύρους Καθηγητή σε θέματα ενέργειας και ενεργειακής πολιτικής, Καθ. Ματθαίου Σανταμούρη σχετικά με το αντικείμενο η οποία αποτελεί το απόσταγμα του τρόπου που προσεγγίζουμε το θέμα και η οποία είναι κατατοπιστική: «…οι ΑΠΕ ήταν και είναι η ελπίδα για ένα πράσινο και οικονομικά προσοδοφόρο μέλλον για όλους. Δεν πρέπει να είναι οικονομικό μέσο και εργαλείο πλουτισμού των μεγάλων σε βάρος των πολλών. Η συγκέντρωση στα χέρια λίγων ιδιωτών αυξάνει και θα αυξήσει πολύ ακόμη το ενεργειακό κόστος που καλείται να πληρώσει ο καταναλωτής, και όχι ασφαλώς το κόστος παραγωγής…».
*Πρόεδρος ΕΤΕΚ, Αρχιτέκτονας
