Μία έκθεση στο Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου αναπαράγει για τον επισκέπτη τις μυρωδιές από τις ατμόσφαιρες άλλων πλανητών και φεγγαριών. Ποιες είναι αυτές οι μυρωδιές και τι μπορούν να μας πουν για τη σύσταση του Σύμπαντος;
Η Μαρίνα Μπαρσενίγια, διαστημική επιστήμονας, σχεδιαστής αρωμάτων και διδακτορική φοιτήτρια Αστροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Γουεστμίνστερ στο Λονδίνο, δημιούργησε τα αρώματα της έκθεσης «Space: Could life exist beyond Earth?» βασιζόμενη σε αναλύσεις της ατμόσφαιρας διαφορετικών πλανητών.
Ο Δίας, μια γιγάντια αμπούλα βρώμας
Ο Δίας, για παράδειγμα, μυρίζει σαν μια αμπούλα βρώμας, από αυτές που βρίσκουμε στα καταστήματα με είδη για φάρσες και ταχυδαχτυλουργικά κόλπα. Όπως εξηγεί η Μπαρσενίγια στο BBC News, o μεγαλύτερος πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος, έχει πολλά στρώματα νεφών, και κάθε στρώμα έχει διαφορετική χημική σύνθεση. Στην αρχή μπορεί να σας δελεάσει – αν υποθέσουμε ότι μπορούσατε να τον επισκεφθείτε – με το γλυκό άρωμα αμυγδαλόπαστας των δηλητηριωδών νεφών του.
Στη συνέχεια, η μυρωδιά «θα γίνεται όλο και χειρότερη όσο προχωράτε προς τα κάτω. Πιθανότατα θα εύχεστε να ήσασταν νεκροί πριν φτάσετε στο σημείο όπου θα σας συνθλίψει η πίεση», λέει.
«Πιστεύουμε ότι το ανώτερο στρώμα των νεφών αποτελείται από πάγο αμμωνίας», λέει η Μπαρσενίγια, παρομοιάζοντας τη δυσοσμία με αυτή των ούρων γάτας. «Στη συνέχεια, καθώς κατεβαίνεις, συναντάς θειούχο αμμώνιο. Τότε έχεις αμμωνία και θείο μαζί – ένας συνδυασμός φτιαγμένος στην κόλαση». Οι θειούχες ενώσεις είναι γνωστές για τη μυρωδιά σάπιων αυγών.
Τα νέφη στο κέντρο του γαλαξία μας
«Το διάστημα είναι τεράστιο», λέει η Μπαρσενίγια, γεμάτο διαφορετικούς κόσμους με πολλές και ποικίλες μυρωδιές. Η χημική ανάλυση της ατμόσφαιρας στον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου, υποδηλώνει ότι μυρίζει γλυκά αμύγδαλα, βενζίνη και σάπια ψάρια.
Τα διαστρικά νέφη σκόνης, που περιστρέφονται στους σπειροειδείς βραχίονες του Γαλαξία μας, συνδυάζουν τις μυρωδιές «παγωτού και αμμωνίας», πιστεύουν οι ερευνητές. Εν τω μεταξύ, στον Τοξότη Β2, ένα γιγαντιαίο μοριακό νέφος αερίου και σκόνης κοντά στο κέντρο του γαλαξία μας, μπορεί να μυρίσετε «μερικά από τα προβιοτικά μόρια που είναι απαραίτητα για τη ζωή», λέει η Μπαρσενίγια. «Εκεί έχουμε ουσίες όπως αιθανόλη, μεθανόλη, ακετόνη, υδρόθειο και αιθυλενογλυκόλη – που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ως αντιψυκτικό».
Ο φορμικός αιθυλεστέρας λέγεται ότι δίνει στο κέντρο του γαλαξία μας τη μυρωδιά των σμέουρων, αλλά, σύμφωνα με την Μπαρσενίγια, αυτό δεν είναι απολύτως ακριβές. «Είναι μόνο ένα μόριο μεταξύ πολλών και αν απομονώσετε, δεν μυρίζει σαν σμέουρα». Ο φορμικός αιθυλεστέρας, εξηγεί, βρίσκεται σε διάφορα φρούτα. «Είναι εν μέρει υπεύθυνος για τη γεύση – όχι τη μυρωδιά – των σμέουρων, αλλά και άλλων φρούτων. Είναι επίσης συνδεδεμένος με το βερνίκι νυχιών ή ίσως με το ασετόν, και έχει μια μυρωδιά αλκοόλης, σχεδόν σαν ρούμι».
Οι μυρωδιές σε έναν διαστημικό σταθμό
Ένας διαστημικός σταθμός μπορεί επίσης να είναι ένα παράξενο μέρος όσον αφορά τις οσμές. Η πρώτη αστροναύτης του Ηνωμένου Βασιλείου, Έλεν Σάρμαν, θυμάται τις ημέρες που πέρασε στον σοβιετικό διαστημικό σταθμό Μιρ το 1991.
Όπως εξηγεί, υπήρχαν πολύ λίγες μυρωδιές. Σε συνθήκες μικροβαρύτητας ο ζεστός αέρας δεν ανεβαίνει, οπότε «οι μυρωδιές από το ζεστό φαγητό δεν αναδύονται από το πιάτο σου». Ο μόνος τρόπος για να μυρίσεις κάτι είναι «να βάλεις τη μύτη σου μέσα στη συσκευασία». Ωστόσο, υπήρχε μια χαρακτηριστική μυρωδιά στον διαστημικό σταθμό που πολλοί αστροναύτες ανέφεραν μετά από μια διαστημική βόλτα.
«Μου θύμιζε όταν ήμουν παιδί και περνούσα από ένα συνεργείο αυτοκινήτων», λέει η Σάρμαν. «Μπορούσα να μυρίσω ότι γινόταν κάποια οξυγονοκόλληση – αυτή η μυρωδιά μετάλλου στον αέρα».
Κατά τη διάρκεια της αποστολής, η Σάρμαν διεξήγαγε πειράματα με πιθανά υλικά για την κατασκευή διαστημικών σκαφών, τα οποία εξέθετε στο περιβάλλον γύρω από τον σταθμό. Όταν έφερνε τα υλικά ξανά μέσα στον σταθμό, ένιωθε μια έντονη μυρωδιά, το μεταλλικό άρωμα του διαστήματος. Άλλοι αστροναύτες έχουν περιγράψει μια μυρωδιά παρόμοια με καμένο κρέας, μπαρούτι ή καμένα ηλεκτρικά καλώδια.
Μια πιθανή εξήγηση της μυρωδιάς, κατά την Σάρμαν, είναι ότι προκαλείται από οξείδωση. «Το περιβάλλον γύρω από τον διαστημικό σταθμό, είναι σχεδόν κενό, αλλά όχι εντελώς σε αυτό το ύψος. Στα υπολείμματα ατμόσφαιρας έχουμε ατομικό οξυγόνο», λέει.
Το ατομικό οξυγόνο – δηλαδή μεμονωμένα άτομα οξυγόνου – μπορεί να κολλήσει στη διαστημική στολή ή στα εργαλεία ενός αστροναύτη. Κατά την επανείσοδο στον σταθμό, συνδυάζεται με το οξυγόνο που υπάρχει στην καμπίνα, σχηματίζοντας όζον. «Μόλις αντιδράσει, νιώθεις τη μυρωδιά του όζοντος», λέει η Σάρμαν. Και εμείς στη Γη μπορούμε να νιώσουμε τη μυρωδιά του όζοντος – είναι η μεταλλική μυρωδιά του στατικού ηλεκτρισμού αμέσως μετά από μια καταιγίδα.
Όταν ένα άστρο πεθαίνει
Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι η Σάρμαν εισέπνεε τα άτομα ενός άστρου που πεθαίνει. Όταν αυτό συμβαίνει, απελευθερώνεται τεράστια ποσότητα ενέργειας. Το άστρο παράγει πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες (PAH) οι οποίοι αιωρούνται στο Σύμπαν και συμβάλλουν στη δημιουργία νέων κομητών, πλανητών και άστρων.
Στη Γη, οι PAH υπάρχουν στα ορυκτά καύσιμα, όπως το κάρβουνο, το αργό πετρέλαιο και η βενζίνη, και συχνά σχηματίζονται κατά την ατελή καύση οργανικών υλικών. «Αν κάψεις το φαγητό σου», λέει η Μπαρσενίγια, «αυτό είναι το είδος του μορίου που δημιουργείται. Όταν πεθαίνουν τα αστέρια, η καύση τους δημιουργεί το ίδιο είδος μορίων. Στη συνέχεια, αιωρούνται στο διάστημα για πάντα». Πολλά από αυτά τα συστατικά έχουν μυρωδιά διαλύτη ή ναφθαλίνης, ενώ άλλα θυμίζουν περισσότερο καμένο πλαστικό ή πίσσα.
ΠΗΓΗ: cnn.gr
