Μεγάλα άστρα που διαλύονται από τη θανάσιμη έλξη μελανών οπών απελευθερώνουν 25 φορές περισσότερη ενέργεια από τα ισχυρότερα σουπερνόβα. Οι εκρήξεις γίνονται ορατές από την άλλη άκρη του Σύμπαντος
Ένα βίαιο φαινόμενο που είχε ξεφύγει μέχρι σήμερα της προσοχής των αστρονόμων αποδεικνύεται ότι είναι το ισχυρότερο είδος έκρηξης που έχει ζήσει το Σύμπαν από τη στιγμή της δημιουργίας του.
Τα βίαια ξεσπάσματα, τα οποία μπορούν να διαρκέσουν χρόνια, προέρχονται από μεγάλα άστρα που κάνουν το λάθος να πλησιάσουν υπερβολικά τις γιγάντιες μαύρες τρύπες που κρύβονται στα κέντρα των περισσότερων γαλαξιών. Το ακραίο βαρυτικό πεδίο των μελανών οπών ουσιαστικά διαλύει το άστρο και ρουφά το υλικό του.
Πριν χαθεί για πάντα, το υλικό αυτό περιδινίζεται για λίγο σε έναν δίσκο διάπυρου υλικού που περιβάλλει τη μαύρη τρύπα. Θερμαίνεται έτσι σε ακραίες θερμοκρασίες και εκπέμπει ακτινοβολία που γίνεται ορατή από την άλλη άκρη του Σύμπαντος.
Οι ερευνητές που υπογράφουν τη μελέτη στο περιοδικό Science Advances ονόμασαν αυτές τις εκρήξεις «ακραία πυρηνικά παροδικά φαινόμενα», ή ENT (ο όρος «πυρηνικά» αναφέρεται στο γεγονός ότι το φαινόμενο καταγράφεται αποκλειστικά στις μαύρες τρύπες που βρίσκονται στους πυρήνες γαλαξιών).
Εξετάζοντας δεδομένα του ευρωπαϊκού διαστημικού τηλεσκοπίου Gaia, οι ερευνητές ανίχνευσαν δύο ENT, το ισχυρότερο από τα οποία απελευθέρωσε 25 φορές περισσότερη ενέργεια από το ισχυρότερο γνωστό σουπερνόβα.
Ενώ ένα τυπικό σουπερνόβα απελευθερώνει όση ενέργεια θα εκπέμψει ο Ήλιος στα 10 δισεκατομμύρια χρόνια της ζωής του, τα ΕΝΤ ακτινοβολούν την ενέργεια 100 Ήλιων σε διάστημα ενός έτους, υπολογίζει η μελέτη.
Παλιρροϊκή διατάραξη
Οι εκρήξεις ENT είναι μια πιο βίαιη βερσιόν του φαινομένου της «παλιρροϊκής διατάραξης» που παρατηρείται σε άστρα που πλησιάζουν μαύρες τρύπες.
Η πλευρά του άστρου που βρίσκεται πλησιέστερα στη μελανή οπή δέχεται μεγαλύτερη έλξη από ό,τι η αντίθετη πλευρά, όπως συμβαίνει με τις παλιρροϊκές δυνάμεις που δέχεται η Γη από η Σελήνη. Λόγω αυτής της ανισορροπίας δυνάμεων, το άστρο χάνει το σφαιρικό του σχήμα άστρα και μετατρέπει σε έναν καυτό χείμαρρο πλάσματος που τυλίγει τη μαύρη τρύπα.
Σύμφωνα με τους ερευνητές που υπογράφουν τη μελέτη, τα ENT πρέπει να αναγνωριστούν ως νέα κατηγορία φαινομένου λόγω της ακραίας ενέργειάς τους.
«Παρατηρούμε άστρα να διαλύονται λόγω παλιρροϊκής διατάραξης εδώ και μια δεκαετία. Τα ΕΝΤ είναι κάτι διαφορετικό, αφού η λαμπρότητά τους είναι δεκαπλάσια σε σχέση με ό,τι βλέπουμε συνήθως» σχολίασε ο Τζέισον Χινκλ του Πανεπιστημίου της Χαβάης στη Μανόα, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.
Η ανάλυση έδειξε ότι, για να πάρει ένα συμβάν παλιρροϊκής διατάραξης τις διαστάσεις ενός ΕΝΤ, το καταδικασμένο άστρο πρέπει να έχει μάζα τριπλάσια του Ήλιου.
Μέχρι σήμερα, οι πιο βίαιες εκρήξεις στο Σύμπαν θεωρούνταν οι εκλάμψεις ακτίνων γάμμα (GRB), πίδακες ακτινοβολίας που συνοδεύουν ορισμένα μεγάλα σουπερνόβα. Τα GRB διαρκούν συνήθως λίγα δευτερόλεπτα και ωχριούν μπροστά στα ENT που διαρκούν ολόκληρα χρόνια.
Τα δύο ENT που εξετάζει η μελέτη καταγράφηκαν σε μακρινούς γαλαξίες και η ακτινοβολία τους χρειάστηκε δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει στη Γη.
Αυτό σημαίνει ότι η μελέτη τους θα μπορούσε να προσφέρει νέα στοιχεία για την εξέλιξη των μελανών οπών όταν το Σύμπαν ήταν πολύ νεότερο από ό,τι σήμερα.
«Τα ENT δεν σημειώνουν απλά το δραματικό τέλος μεγάλων άστρων» σχολίασε ο Χινκλ. «Ρίχνουν φως στις διαδικασίες που ευθύνονται για την ανάπτυξη των μεγαλύτερων μελανών οπών στο Σύμπαν».
Η μελέτη των ENT θα είναι πάντως δύσκολη υπόθεση, δεδομένου ότι οι εκρήξεις αυτές εκτιμάται ότι είναι τουλάχιστον 10 εκατομμύρια φορές σπανιότερες από ό,τι τα σουπερνόβα.
Πηγή:in.gr
