Μια τέλεια καταιγίδα από καύσωνες, ξηρασία και κακή διαχείριση των δασών έχει κάψει 232.000 εκτάρια ευρωπαϊκής γης μέχρι στιγμής φέτος
Μια έκταση σχεδόν στο μέγεθος του Λουξεμβούργου έχει καεί από πυρκαγιές στην Ευρώπη μέχρι στιγμής φέτος, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS) της ΕΕ.
Από τις 15 Ιουλίου, το σωρευτικό σύνολο των καμένων εκτάσεων ανέρχεται σε 231.539 εκτάρια – 119% πάνω από τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο των 105.586 εκταρίων για αυτή την εποχή του έτους.
Τις τελευταίες εβδομάδες, οι πυρκαγιές ανάγκασαν δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και στοίχισαν τη ζωή σε τουλάχιστον τρεις ανθρώπους στην Τουρκία, επέβαλαν λουκέτα στην Καταλονία, οδήγησαν σε μαζικές εκκενώσεις από την Κρήτη και προκάλεσαν καταστροφές γύρω από τη Μασσαλία. Ο κατάλογος αυτός δεν είναι ολοκληρωμένος και είναι βέβαιο ότι θα διευρυνθεί καθώς το καλοκαίρι θα δείχνει τα…δόντια του.
«Μπορούμε να δούμε ότι φέτος φαίνεται ένα αρκετά ακραίο καλοκαίρι», εξηγεί η Σάρα Κάρτερ, επιστημονική συνεργάτης του Global Forest Watch.
«Αυτό είναι ίσως το αναμενόμενο, επειδή γνωρίζουμε ότι το 2023 ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί, 2024 ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί, οπότε αναμένουμε ότι αυτές οι ζεστές, ξηρές συνθήκες θα συνεχιστούν», λέει και συμπληρώνει: «Είναι αυτό το είδος της τέλειας καταιγίδας των καύσωνων, της ξηρασίας, αλλά και του τρόπου με τον οποίο διαχειριζόμαστε τα δάση μας, τα οποία οδηγούν σε δασικές πυρκαγιές».
Πώς η κλιματική αλλαγή τροφοδοτεί περισσότερες πυρκαγιές;
Τα στοιχεία του EFFIS δείχνουν ότι και ο εβδομαδιαίος αθροιστικός αριθμός πυρκαγιών είναι σημαντικά πάνω από τον μέσο όρο. Από τις 15 Ιουλίου ανέρχεται σε 1.230, σε σύγκριση με τον μέσο όρο των 478 πυρκαγιών για αυτή την εποχή του έτους.
Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης έγινε αισθητό τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο λόγω των ξηρών και θερμών συνθηκών στη δυτική και κεντρική Ευρώπη. Το ίδιο ισχύει και για τον ασυνήθιστα υψηλό αριθμό της συνολικής καμένης έκτασης.
Ένας αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διευκρίνισε ότι τα στοιχεία για τις καμένες εκτάσεις μετά τον Μάρτιο είναι πολύ παρόμοια με τον μακροπρόθεσμο μέσο όρο.
Ο Κάρτερ δεν είναι απολύτως βέβαιος γιατί ορισμένες πυρκαγιές μετακινούνται νωρίτερα μέσα στο έτος. Αλλά, σε γενικές γραμμές, το αποδίδει στην τάση τα καλοκαίρια να γίνονται όλο και πιο ζεστά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, λόγω της αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την καύση ορυκτών καυσίμων .
“Εάν μια περίοδος πυρκαγιάς συνήθως συγκεντρώνεται σε δύο πολύ ζεστούς μήνες στη μέση του καλοκαιριού, θα επεκταθεί εκατέρωθεν αυτού του σημείου λόγω του τρόπου με τον οποίο το κλίμα θερμαίνεται”, εξηγεί.
“Η θερμή καλοκαιρινή περίοδος ουσιαστικά επεκτείνεται”.
Οι αυξημένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα οδηγούν σε θερμότερες συνθήκες με λιγότερες βροχές. Αυτό στεγνώνει τα δάση, καθιστώντας τα πιο επιρρεπή σε πυρκαγιές και σημαίνοντας ότι μεγαλύτερες εκτάσεις γίνονται καπνός.
Μέχρι τις 16 Ιουλίου, οι συνολικές εκτιμώμενες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τις πυρκαγιές σε όλες τις χώρες της ΕΕ ανέρχονται σε 1,9 μεγατόνους άνθρακα, σύμφωνα με τον Mark Parrington, ανώτερο επιστήμονα της Υπηρεσίας Παρακολούθησης της Ατμόσφαιρας του Copernicus (CAMS). Αυτό βασίζεται στα δεδομένα της CAMS από το Παγκόσμιο Σύστημα Εξομοίωσης Πυρκαγιών (GFAS).
Οι εκπομπές από τις πυρκαγιές τροφοδοτούν έναν καταστροφικό κύκλο, καθιστώντας τα δάση ακόμη πιο ευάλωτα και έτσι τις πυρκαγιές πιο ακραίες.
Ποιες χώρες έχουν πληγεί ιδιαίτερα από πυρκαγιές φέτος;
Στην Τουρκία, οι πυρκαγιές στα τέλη Ιουνίου και στις αρχές Ιουλίου οδήγησαν σε αριθμό ρεκόρ καμένων εκτάσεων για αυτή την εποχή του έτους, λέει ο αξιωματούχος της Επιτροπής της ΕΕ. Αυτό το ποσοστό ρεκόρ οφείλεται στη μεγάλη έκταση ορισμένων από τις πυρκαγιές.
Αυτές οι τεράστιες πυρκαγιές έχουν ωθήσει τις εκπομπές σε επίπεδα ρεκόρ στα 22 χρόνια του συνόλου δεδομένων GFAS, προσθέτει ο Parrington. Αυτή τη στιγμή είναι περίπου διπλάσιες από τον μέσο όρο για την εποχή του έτους, καθώς οι εκπομπές από τις πυρκαγιές αυξάνονται συνήθως στα τέλη Ιουλίου και προς τον Αύγουστο για την Τουρκία.
Οι φωτιές στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν επίσης φθάσει στο υψηλότερο ετήσιο σύνολό τους των τελευταίων 22 ετών, λέει, μετά από μεγάλες πυρκαγιές στη Σκωτία.
Στην Ελλάδα που είναι επιρρεπής σε πυρκαγιές, οι πυρκαγιές είχαν επίσης ως αποτέλεσμα υψηλότερη από το συνηθισμένο συνολική καμένη έκταση για αυτή την εποχή του έτους.
Αλλά είναι η Ρουμανία που ξεχωρίζει από το ραβδόγραμμα όταν εξετάζουμε τα στοιχεία του EFFIS για το ποσοστό της έκτασης της χώρας που κάηκε από πυρκαγιές. Περίπου 23.000 εκτάρια καίγονται κατά μέσο όρο κάθε χρόνο, ενώ για το 2025 το ποσοστό ανέρχεται σε 123.000 εκτάρια.
Και πάλι, οι αξιωματούχοι το συνδέουν αυτό με τις ανώμαλες ξηρές και θερμές συνθήκες εξάπλωσης των πυρκαγιών από τον Φεβρουάριο έως τον Μάρτιο. Από τον Απρίλιο, οι αριθμοί των καμένων εκτάσεων στη Ρουμανία έχουν σταθεροποιηθεί.
Μπορεί να φαίνεται “σαν να καίγεται ολόκληρη η Ευρώπη”, λέει ο Carter, “αλλά στην πραγματικότητα η Βόρεια Ευρώπη είναι αρκετά ανθεκτική στις πυρκαγιές”.
Σύμφωνα με τα ετήσια στοιχεία της GFW για την απώλεια δενδρώδους κάλυψης, μόνο το 3% της απώλειας δενδρώδους κάλυψης στην Ευρώπη πέρυσι οφειλόταν σε πυρκαγιά- η συντριπτική πλειονότητα προκλήθηκε αντίθετα από τη δασοκομία.
Αλλά στη νότια Ευρώπη, η κατάσταση είναι διαφορετική. Ο αντίκτυπος μπορεί να είναι καταστροφικός, με τεράστια ποσοστά απώλειας δασών που προκλήθηκαν από πυρκαγιές στην Πορτογαλία, την Ελλάδα και την Ισπανία τα τελευταία χρόνια.
Ορισμένες πυρκαγιές καθίστανται μη αντιμετωπίσιμες
Η καλύτερη διαχείριση των δασών περιλαμβάνει την υιοθέτηση ενός μοντέλου μωσαϊκού, λέει ο Carter, με ποικίλα επίπεδα βλάστησης και την αποφυγή εύφλεκτων ειδών όπως ο ευκάλυπτος. Η διατήρηση της υγρασίας στο έδαφος είναι το κλειδί, όπως και η δημιουργία αντιπυρικών ζωνών με την απομάκρυνση κάθε εύφλεκτου υλικού.
Αλλά σε ορισμένες περιοχές, ο συνδυασμός ξηρών συνθηκών και ισχυρών ανέμων σημαίνει ότι “ορισμένες πυρκαγιές τώρα δεν θα μπορέσουν να καταπολεμηθούν”.
Αυτό καθιστά τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης απαραίτητα για την ασφάλεια των ανθρώπων. Χρησιμοποιώντας δεδομένα EFFIS, το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) της Επιτροπής εκδίδει προειδοποιήσεις για πυρκαγιές, ενώ το Global Forest Watch παρέχει επίσης “προειδοποιήσεις για διαταραχές”.
“Δεν περιμένω πραγματικά κάτι πολύ διαφορετικό από τη συνηθισμένη λειτουργία αυτό το καλοκαίρι”, λέει ο Carter. “Πιστεύω λοιπόν ότι οι άνθρωποι πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για την επιδείνωση της ποιότητας του αέρα, για κινδύνους για τα σπίτια τους, τα μέσα διαβίωσης, τις επιχειρήσεις τους, και οι τουρίστες που πηγαίνουν σε αυτές τις νότιες περιοχές πρέπει να είναι ενήμεροι”.
ΠΗΓΗ: gr.euronews
