Δύο μήνες πριν οι χώρες συναντηθούν ξανά για να συνεχίσουν τη διαπραγμάτευση μιας παγκόσμιας συνθήκης για τον τερματισμό της πλαστικής ρύπανσης και μόλις πέντε χρόνια από το χρονικό ορόσημο του 2030 για την επίτευξη των στόχων του Πλαισίου Βιοποικιλότητας καθώς και των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) των Ηνωμένων Εθνών οι κυβερνήσεις οπισθοχωρούν και η ανθρωπότητα είναι αντιμέτωπη με την τριπλή κρίση της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας βιοποικιλότητας και της ρύπανσης. Ταυτόχρονα ο ΟΗΕ προσκαλεί την παγκόσμια κοινότητα να γίνει μέλος του κινήματος #BeatPlasticPollution δρώντας για την προστασία του πλανήτη από τα μικροπλαστικά.
Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω καθώς και την επίδραση των μικροπλαστικών στους επικονιαστές και ιδιαίτερα τις μέλισσες καθώς και τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζουν στην αντιμετώπιση της τριπλέτας των κρίσεων, οι μέλισσες ως σημαντικοί υποστηρικτές της επιβίωσης μας πρέπει να προστατευτούν.
Πλαστική ρύπανση και μέλισσες
Η πλαστική ρύπανση επιφέρει σοβαρές συνέπειες για τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα. Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η επίδραση των μικροπλαστικών (MPs) στην υγεία των επικονιαστών, όπως είναι οι μέλισσες, οι οποίες διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην αγροτική παραγωγή και τη βιοποικιλότητα.
Μελέτες έχουν δείξει ότι οι μέλισσες εκτίθενται σε μικροπλαστικά μέσω της επαφής με μολυσμένη γύρη, νέκταρ και επιφάνειες φυτών. Τα μικροπλαστικά εντοπίζονται σε διάφορα μέρη του οργανισμού τους, όπως το πεπτικό σύστημα και η επιδερμίδα. Η παρουσία αυτών των σωματιδίων μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία τους επηρεάζοντας τη διατροφή, την ανοσολογική λειτουργία και τη συμπεριφορά τους.
Η συσσώρευση μικροπλαστικών στο πεπτικό σύστημα των μελισσών μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο εντερικό τοίχωμα, αυξάνοντας το οξειδωτικό στρες και διαταράσσοντας τη μικροχλωρίδα του εντέρου. Επιπλέον, η παρουσία μικροπλαστικών μπορεί να προάγει την ευαισθησία των μελισσών σε ιογενείς λοιμώξεις.
Η μείωση της υγείας των μελισσών έχει άμεσες συνέπειες στην επικονίαση, επηρεάζοντας την αναπαραγωγή των φυτών και την παραγωγή τροφίμων. Η εξασθένηση των αποικιών μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη παραγωγή μελιού και άλλων προϊόντων κυψέλης, ενώ η υποβάθμιση των οικοσυστημάτων μπορεί να μειώσει τη βιοποικιλότητα και την ανθεκτικότητα των αγροτικών συστημάτων.
Η έκθεση σε μικροπλαστικά μπορεί επίσης να επηρεάσει αρνητικά την ικανότητα μάθησης και μνήμης των μελισσών, μειώνοντας την ανταπόκριση τους σε σάκχαρα και επηρεάζοντας τη συμπεριφορά τους στην αναζήτηση τροφής.
Η σημασία των μελισσών
Προστατεύοντας τις μέλισσες ενισχύουμε την επικονίαση αφού μια μόνο κυψέλη μπορεί να υποστηρίξει την επικονίαση για έως και αρκετά στρέμματα καλλιεργήσιμης γης, βοηθώντας τα τοπικά οικοσυστήματα να ευδοκιμήσουν. Αν και οι ακριβείς μετρήσεις μπορεί να ποικίλλουν αναλόγως διαφόρων παραγόντων όπως ο καιρός, η τοποθεσία των κυψελών και η διαχείριση τους, κάθε κυψέλη στην Κύπρο μπορεί να επικονιάσει έως και 1 εκατομμύριο λουλούδια ετησίως, ωφελώντας τις τοπικές καλλιέργειες και τα άγρια φυτά.
Η ποικιλία των ζωικών και φυτικών ειδών είναι ουσιαστικής σημασίας για την ανθρώπινη ύπαρξη και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την εξάλειψη της φτώχειας αφού το 70 % των πλέον ευάλωτων ομάδων πληθυσμού στον κόσμο εξαρτώνται άμεσα από άγρια είδη.
Ο επιστήμονες προειδοποιούν ότι έως το 2050 θα έχει εξαφανιστεί το ένα τρίτο της πανίδας από τη Γη, εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών. Είναι επίσης σαφείς στη διατύπωσή ότι το 75% των παγκόσμιων οικοσυστημάτων αλλοιώνεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, περισσότερο από ένα εκατομμύριο είδη απειλούνται με εξαφάνιση και η ευημερία του κόσμου διακυβεύεται αφού περισσότερο από το μισό του παγκόσμιου ΑΕΠ εξαρτάται από τη φύση και τις υπηρεσίες της.
Για την προστασία των μελισσών και την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης, απαιτείται συντονισμένη δράση σε διάφορους τομείς συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυση της έρευνας και της εκπαίδευσης σχετικά με τις επιπτώσεις της πλαστικής ρύπανσης στην υγεία των μελισσών και την οικολογία.
Η προστασία των μελισσών από την πλαστική ρύπανση δεν είναι μόνο ζήτημα διατήρησης της βιοποικιλότητας, αλλά και θεμελιώδες ζήτημα για την ασφάλεια των τροφίμων και την ευημερία των ανθρώπινων κοινωνιών. Η συνειδητοποίηση και η δράση σε ατομικό, κοινοτικό και πολιτικό επίπεδο είναι κρίσιμη για την αντιμετώπιση αυτής της σύγχρονης περιβαλλοντικής πρόκλησης.
Οι αόρατες υπηρεσίες της φύσης είναι δωρεάν και θεωρούνται δεδομένες, είναι όμως πολύτιμες και ευπαθείς. Αν δεν φροντίσουμε τη φύση δεν θα μπορέσει να συνεχιστεί η διαβίωση μας στον πλανήτη. Βασιζόμαστε στη βιοποικιλότητα για τρόφιμα, φάρμακα, ενέργεια, καθαρό αέρα και νερό, προστασία από φυσικές καταστροφές καθώς και για αναψυχή και πολιτιστική έμπνευση.
Ιωάννα Παναγιώτου
Βιολόγος/ΜΒΑ/ΜΑ
Επιχειρησιακή Διευθύντρια Πανεπιστημίου Λεμεσού (COO)
