Η νύχτα πέφτει βαριά πάνω στα χωριά της βορειοδυτικής Καμερούν. Σιωπή, κοπάδια δεμένα, παιδιά που κοιμούνται βαθιά. Η νύχτα μοιάζει ήρεμη – ώσπου, λίγο πριν τα μεσάνυχτα, η γη τρέμει.
Ξαφνικά, ένας υπόκωφος βρυχηθμός σκίζει τον αέρα. Το ημερολόγιο γράφει 21 Αυγούστου 1986.
Το νερό της λίμνης αναταράσσεται, σηκώνοντας κύμα που χτυπά τις όχθες. Κανείς δεν προλαβαίνει να καταλάβει τι συμβαίνει.
Ένα τεράστιο σύννεφο αόρατου αερίου ξεπηδά από την επιφάνεια, απλώνεται σαν κουρτίνα πάνω από το νερό και κατηφορίζει προς τα χωριά. Δεν υπάρχει μυρωδιά, δεν υπάρχει φωτιά. Μόνο μια πνιγηρή δύναμη που σβήνει κάθε ανάσα. Ένα πέπλο θανάτου που σκεπάζει τα πάντα.
Ο θάνατος χωρίς προειδοποίηση
Στα πρώτα σπίτια, οι άνθρωποι ξυπνούν από τον θόρυβο. Προσπαθούν να ανοίξουν τα παράθυρα, να τρέξουν έξω.
Μα αντί για αέρα, εισπνέουν διοξείδιο του άνθρακα – βαρύ, ασφυκτικό, που εκτοπίζει το οξυγόνο. Οι περισσότεροι δεν προλαβαίνουν ούτε να φωνάξουν. Πέφτουν κάτω, αμέσως, σαν να έσβησε κάποιος έναν διακόπτη.
Τα ζώα στις στάνες σωριάζονται το ένα μετά το άλλο. Σκύλοι, κατσίκες, βοοειδή. Το γαύγισμα και το βέλασμα κρατούν μόνο λίγα δευτερόλεπτα. Έπειτα, σιωπή. Ένα πέπλο θανάτου τυλίγει την κοιλάδα, και όποιος αναπνέει, πεθαίνει.
Ο εφιάλτης της αυγής
Το πρωί της 22ης Αυγούστου, οι λίγοι επιζώντες βγαίνουν από τα σπίτια τους σαν υπνωτισμένοι.
Περπατούν ανάμεσα σε πτώματα, συγγενών και γειτόνων. Δρόμοι γεμάτοι σώματα, παιδιά στα χέρια των γονιών τους, χωριά ολόκληρα ακίνητα.
Οι εικόνες μοιάζουν με σκηνές από το τέλος του κόσμου. Κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει τι συνέβη. Δεν υπήρξε έκρηξη ηφαιστείου, δεν υπήρξε φωτιά. Μόνο μια βραδιά που η ζωή έσβησε.
Σε απόσταση 25 χιλιομέτρων, κάτοικοι που είχαν ανέβει σε υψώματα βλέπουν το σύννεφο να κινείται χαμηλά, σαν ομίχλη που σέρνεται στη γη. Όταν το επόμενο πρωί επιστρέφουν, βρίσκουν χωριά ερημωμένα, χωρίς κανέναν ζωντανό.
Το μυστήριο της «νεκρής λίμνης»
Οι πρώτες εικασίες μιλούν για σεισμό, για ηφαιστειακή έκρηξη, ακόμη και για μαζική δηλητηρίαση.
Ερευνητές από το Καμερούν και το εξωτερικό σπεύδουν στον τόπο. Όταν πλησιάζουν στη λίμνη Νιός, διαπιστώνουν κάτι ανατριχιαστικό: το νερό έχει αλλάξει χρώμα. Είναι καφεκόκκινο, γεμάτο λάσπη και νεκρά ψάρια. Η βλάστηση γύρω έχει καεί χωρίς φωτιά.
Γρήγορα αποκαλύπτεται η φρίκη: η λίμνη Νιός είναι «κρατήρας» ενός παλαιού ηφαιστείου, γεμάτη με στρώματα διοξειδίου του άνθρακα εγκλωβισμένα στα βάθη της. Για δεκαετίες, το αέριο συσσωρευόταν στον πυθμένα. Τη νύχτα της 21ης Αυγούστου, κάτι –ίσως ένας μικρός σεισμός, ίσως μια κατολίσθηση– έσπασε την ισορροπία. Η λίμνη «εξερράγη» αθόρυβα, απελευθερώνοντας εκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου.
Το διοξείδιο του άνθρακα, βαρύτερο από τον αέρα, κατέβηκε σαν κύμα, σκεπάζοντας τα χωριά. Σε ακτίνα 25 χιλιομέτρων, κάθε ζωντανός οργανισμός που βρέθηκε στον δρόμο του πέθανε.
Οι μαρτυρίες των επιζώντων
Ο Σαμουέλ Τάχ, ένας από τους λίγους που ζουν για να διηγηθούν, θυμάται:
«Ξύπνησα μέσα στη νύχτα από θόρυβο σαν έκρηξη. Όταν βγήκα, είδα ένα σύννεφο να έρχεται. Μετά δεν θυμάμαι τίποτα. Ξύπνησα την άλλη μέρα, περιτριγυρισμένος από πτώματα. Η γυναίκα μου, τα παιδιά μου, όλοι ήταν νεκροί».
Οι γιατροί που φτάνουν βρίσκουν ανθρώπους που επέζησαν με εγκαύματα στα μάτια και στους πνεύμονες. Οι περισσότεροι είναι σοκαρισμένοι, ανίκανοι να μιλήσουν. Το Καμερούν βυθίζεται σε εθνικό πένθος.
Η διεθνής κινητοποίηση
Η τραγωδία της Νιός συγκλονίζει τον κόσμο. Γαλλικά και αμερικανικά ερευνητικά κέντρα στέλνουν ομάδες επιστημόνων. Η έννοια της «limnic eruption» –μια σπάνια έκρηξη αερίου από λίμνες– γίνεται γνωστή διεθνώς. Ανακαλύπτουν ότι και η λίμνη Μονουν, λίγα χιλιόμετρα μακριά, είχε προκαλέσει μικρότερη, παρόμοια καταστροφή το 1984.
Οι ειδικοί αρχίζουν αγώνα δρόμου για να «αποσυμπιέσουν» τη λίμνη Νιός. Τοποθετούν ειδικούς σωλήνες που απελευθερώνουν σταδιακά το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, ώστε να μην ξανασυμβεί παρόμοια έκρηξη. Μέχρι σήμερα, η λίμνη παρακολουθείται διαρκώς.
Η μνήμη που μένει
Σαράντα χρόνια μετά, η λίμνη Νιός μοιάζει ξανά ήρεμη. Τα νερά της αντανακλούν τον ουρανό, οι γύρω λόφοι είναι καταπράσινοι. Μα τα χωριά που χάθηκαν δεν ξαναχτίστηκαν ποτέ. Οι επιζώντες ζουν με τις αναμνήσεις μιας νύχτας που πήρε τα πάντα.
Η ιστορία της Νιός θυμίζει πόσο μικρός είναι ο άνθρωπος μπροστά στη δύναμη της φύσης – και πόσο τρομακτική μπορεί να είναι μια καταστροφή που δεν φαίνεται, δεν ακούγεται, δεν μυρίζει. Μια καταστροφή που έρχεται αθόρυβα και σκοτώνει με μια ανάσα.
ΠΗΓΗ: naftemporiki.gr
