H 19η Οκτωβρίου έχει οριστεί ως η παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης για την Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή, και μια διεθνής εκστρατεία με τίτλο Raising Awareness for Developmental Language Disorder είναι σε εξέλιξη. Σε αυτά τα πλαίσια το προσωπικό του Τμήματος Επιστημών Αποκατάστασης του ΤΕ.ΠΑ.Κ. και το Ερευνητικό Εργαστήριο Επικοινωνίας Λόγου Γλώσσας (ΕΠΙ.ΛΟ.Γ.ο) ξεκινά εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού σχετικά με την Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή. Απώτερος στόχος της είναι η αναγνώριση των χαρακτηριστικών της διαταραχής, και ακολούθως η διασφάλιση πως τα άτομα που την παρουσιάζουν θα λάβουν την απαιτούμενη και κατάλληλη στήριξη.
Η Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή ορίζει μια κατάσταση κατά την οποία τα παιδία αποτυγχάνουν να αναπτύξουν τις γλωσσικές τους ικανότητες στα αναμενόμενα για την ηλικία του επίπεδα χωρίς όμως οι δυσκολίες αυτές να μπορούν να αιτιολογηθούν αλλιώς (π.χ. νευρολογικές διαταραχές, νοητικές αδυναμίες) ή να συνυπάρχουν με άλλες καταστάσεις. Οι δυσκολίες, οι οποίες χαρακτηρίζονται από μεγάλη ανομοιοογένεια, μπορεί να εντοπίζονται στην έκφραση ή/και στην κατανόηση του λόγου. Κάποια γλωσσικά συμπτώματα της που μπορούν να αναφερθούν είναι πως τα παιδιά εμφανίζουν αργοπορία στην κατάκτηση των γλωσσικών ορόσημων, αντικαταστάσεις φωνημάτων, απλοποιήσεις λέξεων, φτωχό λεξιλόγιο, παραγωγή μικρών προτάσεων, λάθη γραμματικής, δυσκολία στην περιγραφή και τη διήγηση μιας κατάστασης ή ενός γεγονότος κ.λ.π.. Οι δυσκολίες αυτές δυνατόν να παραμείνουν και στην ενήλική ζωή αν δεν τύχουν της απαιτούμενης παρέμβασης. Η Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή συχνά συνδέεται με μια σειρά επιπτώσεων όπως τις μαθησιακές δυσκολίες, τη σχολική αποτυχία, τις δυσκολίες κοινωνικής συνδιαλλαγής, την κοινωνική απομόνωση, τα προβλήματα συμπεριφοράς κ.λπ… Από τη διεθνή βιβλιογραφία γνωρίζουμε πως περίπου 7% των παιδιών σχολική ηλικίας παρουσιάζουν τη συγκεκριμένη διαταραχή. Δεχόμενοι αυτό το ποσοστό εμφάνισης, αναμένουμε στην Κύπρο, όπου 63150 περίπου μαθητές φοιτούν στην προδημοτική και στη δημοτική εκπαίδευση, να παρουσιάζουν τη διαταραχή 4400 μαθητές.
H αναγνώριση της διαταραχής, στην Κύπρο, τόσο από τους επαγγελματίες που ασχολούνται με παιδιά, όσο και από το ευρύ κοινό είναι πολύ περιορισμένη, όπως αυτό προκύπτει από έρευνες που διεξάγουν οι ερευνητές στο πεδίο. Ανάλογα περιορισμένη είναι η αναγνώριση της διαταραχής από τους διάφορους φορείς οι οποίοι καλούνται να παρέχουν την αναγκαία στήριξη στα παιδιά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να μην λαμβάνουν την απαραίτητη στήριξη η οποία θα βελτιώσει σημαντικά τις γλωσσικές και επικοινωνιακές τους ικανότητες και θα περιορίσει την εμφάνιση των επιπτώσεων που συχνά τη συνοδεύουν. Συνεπώς, η ανάγκη για ενημέρωση του κοινού και των επαγγελματιών που φροντίζουν για την υγεία και την εκπαίδευση των παιδιών για τα χαρακτηριστικά της Αναπτυξιακής Γλωσσικής Διαταραχής είναι επιτακτική. Αυτό μακροπρόθεσμα θα εξασφαλίσει τον έγκαιρο εντοπισμό των παιδιών που την παρουσιάζουν και την παροχή σε αυτά της αναγκαίας και επιστημονικά τεκμηριωμένης λογοθεραπευτικής παρέμβασης.
Στην Κύπρο, με στόχο την ανάπτυξη της επιστημονικής γνώσης που υπάρχει για την Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή, τα τελευταία χρόνια διεξάγονται σειρά ερευνών. Αρκετές από αυτές διεξάγονται από ερευνητές στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου σε συνεργασία με άλλους ερευνητές τόσο εντός Κύπρου όσο και εκτός. Ενδεικτικά αναφέρω τις έρευνες οι οποίες έχουν σκοπό να περιγράψουν τα γλωσσικά χαρακτηριστικά των κυπριόπουλων παιδιών με Αναπτυξιακή Γλωσσική Διαταραχή, να εντοπίσουν τους κατάλληλους μηχανισμούς έγκαιρου εντοπισμού και διάγνωσης αυτών των παιδιών, να περιγράψουν την παροχή των λογοθεραπείας και ειδικής εκπαίδευσης στον υπό αναφορά πληθυσμό, να περιγράψουν τα γλωσσικά χαρακτηριστικά δίγλωσσων κα πολύγλωσσων παιδιών που παρουσιάζουν τη διαταραχή κ.λπ.. Παρόλα αυτά η έρευνα παραμένει σε πρώιμο στάδιο και σημαντική προσπάθεια χρειάζεται ακόμα για τη χαρτογράφηση της διαταραχής στην Κύπρο.
Κλείνοντας, καλώ κοινό και επαγγελματίες να ενημερωθούν και να συμβάλουν στην αναγνώριση της συχνής αλλά καλά κρυμμένης Αναπτυξιακής Γλωσσικής Διαταραχής.
Δρ Ελενα Θεοδώρου,
Λέκτορας Λογοθεραπείας, Ερευνητικός Υπεύθυνος Εργαστηρίου ΕΠΙ.ΛΟ.Γ.ο
Τμήμα Επιστημών Αποκατάστασης-Πρόγραμμα Λογοθεραπείας,
ΤΕ.ΠΑ.Κ.
