Αν υπάρχει ένα ερώτημα τόσο απλό, όσο και αινιγματικό, αυτό είναι το εξής: από πού προήλθε το νερό της Γης; Εδώ και δεκαετίες, οι επιστήμονες διαφωνούν. Κάποιοι πιστεύουν ότι το νερό εγκλωβίστηκε στα πετρώματα του πρωτοπλανήτη μας, άλλοι ότι έφτασε αργότερα με κομήτες και αστεροειδείς. Τώρα, όμως, μια νέα μελέτη, δημοσιευμένη στο «Nature Astronomy», προτείνει κάτι ακόμη πιο συναρπαστικό: το νερό δεν γεννήθηκε μαζί με τη Γη ή τον Ηλιο – προϋπήρχε.
Η ανακάλυψη έγινε χάρη στο σύστημα τηλεσκοπίων ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) στη Χιλή, το οποίο παρατήρησε το νεογέννητο αστρικό σύστημα V883 Orionis, σε απόσταση περίπου 1.300 ετών φωτός από τη Γη. Πρόκειται για πρωτοαστέρα που βρίσκεται ακόμα τυλιγμένος μέσα στο «κουκούλι» του, περιβαλλόμενος από έναν πρωτοπλανητικό δίσκο γεμάτο αέρια και σκόνη – μια εικόνα που θυμίζει το δικό μας ηλιακό σύστημα πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια.
Εκεί, οι επιστήμονες εντόπισαν όχι απλώς νερό (H₂O), αλλά «βαρύ νερό» (D₂O), δηλαδή μόρια στα οποία το υδρογόνο αντικαθίσταται από δευτέριο, ένα ισότοπο με ένα επιπλέον νετρόνιο. Η σημασία αυτού του ευρήματος δεν βρίσκεται μόνο στην παρουσία του νερού, αλλά στην αναλογία δευτερίου προς υδρογόνο (D/H), η οποία λειτουργεί σαν χρονομηχανή κοσμικής προέλευσης.
Οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι το νερό με υψηλή περιεκτικότητα σε δευτέριο σχηματίζεται στις πιο ψυχρές περιοχές του Διαστήματος, μέσα στις πυκνές μεσοαστρικές νεφελώδεις μάζες, πολύ πριν σχηματιστούν τα άστρα. Οταν μια τέτοια νέφωση καταρρεύσει βαρυτικά και γεννήσει ένα αστέρι, η θερμότητα θα έπρεπε, θεωρητικά, να καταστρέψει αυτό το αρχέγονο νερό. Ομως οι παρατηρήσεις δείχνουν ότι το νερό στο V883 Orionis διατηρεί την ίδια «υπογραφή» δευτερίου/υδρογόνου με εκείνη των αρχέγονων νεφελωμάτων. Με απλά λόγια, το νερό υπήρχε πριν από το ίδιο το άστρο.
Η επικεφαλής της έρευνας Margot Leemker εξηγεί ότι αυτό το εύρημα αποδεικνύει πως το νερό που παρατηρείται σε δίσκους σχηματισμού πλανητών είναι αρχαιότερο από τα ίδια τα αστέρια. Πρόκειται για ένα κρίσιμο κομμάτι του παζλ που συνδέει το νερό των γαλαξιακών νεφελωμάτων με εκείνο των κομητών, των αστεροειδών και, τελικά, με τους ωκεανούς της Γης.
Ο αστρονόμος John Tobin, μέλος της ερευνητικής ομάδας, το περιγράφει ως «τον χαμένο κρίκο»: την απόδειξη ότι το νερό μπορεί να επιβιώσει αναλλοίωτο μέσα από τις βίαιες φάσεις σχηματισμού των άστρων και να μεταφερθεί αναλλοίωτο στα νεότερα πλανητικά συστήματα. Με άλλα λόγια, το νερό είναι μια κοσμική κληρονομιά, που περνά από γενιά σε γενιά αστρικών οικογενειών.
Η αναλογία δευτερίου προς υδρογόνο υπήρξε πάντα το «DNA» του νερού. Οι επιστήμονες τη χρησιμοποιούν για να κατανοήσουν από πού προήλθε το νερό της Γης. Στο παρελθόν, αποστολές όπως η Rosetta της ESA (2014) μέτρησαν αυτή την αναλογία στον κομήτη 67P/Churyumov-Gerasimenko και βρήκαν ότι είχε τριπλάσιο ποσοστό δευτερίου από το νερό των ωκεανών μας, γεγονός που υπονοεί ότι οι κομήτες δεν ήταν οι κύριοι προμηθευτές του. Αντίθετα, οι ατελείς αστεροειδείς φαίνεται να ταιριάζουν πολύ περισσότερο στη «χημική υπογραφή» του νερού της Γης.
tanea.gr
