Ερευνητές στις ΗΠΑ ανέπτυξαν θεραπευτική προσέγγιση η οποία μιμείται τα οφέλη της άσκησης για τον εγκέφαλο και η οποία επέτυχε να αναστρέψει τη νόσο Αλτσχάιμερ σε ποντίκια. Η προσέγγιση αυτή οδήγησε σε γέννηση νέων νευρώνων καταστρέφοντας παράλληλα τις πλάκες της πρωτεΐνης β-αμυλοειδές που εναποτίθενται στον εγκέφαλο των ασθενών με Αλτσχάιμερ και βελτιώνοντας σημαντικά τη γνωστική απόδοση των ζώων.
Ασκηση και νευρογένεση
Οπως ανέφερε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Science», Ρούντολφ Τάντζι, διευθυντής του Τμήματος Γενετικής και Ερευνας σχετικά με τη Γήρανση στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, «δείξαμε αρχικώς ότι η άσκηση αποτελεί έναν από τους καλύτερους τρόπους για να επιτευχθεί νευρογένεση». Ο δρ Τάντζι εξήγησε ότι η ερευνητική ομάδα του εντόπισε τα μοριακά και γενετικά μονοπάτια μέσω των οποίων η άσκηση προκαλεί την παραγωγή νέων νευρώνων. «Στη συνέχεια προσδιορίσαμε το πώς μπορούμε να μιμηθούμε τα οφέλη της άσκησης μέσω γονιδιακής θεραπείας και φαρμακευτικών παραγόντων».
Η αμερικανική ερευνητική ομάδα ελπίζει ότι μια παρόμοια τεχνική θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική και για τους ανθρώπους ενώ ήδη σχεδιάζει πειράματα προκειμένου να το ανακαλύψει. Ο πρώτος συγγραφέας της νέας μελέτης δρ Σε Χουν Τσόι σημείωσε πως «παρότι δεν διαθέτουμε ακόμη τα μέσα ώστε να επιτύχουμε με ασφάλεια τις ίδιες θετικές επιδράσεις στους ανθρώπους, έχουμε καταφέρει να προσδιορίσουμε την πρωτεΐνη που εμπλέκεται στη διαδικασία καθώς και τους γενετικούς στόχους ώστε να το πραγματοποιήσουμε στο μέλλον».
Μισή ώρα είναι αρκετή για να υπάρχουν οφέλη
Ακόμη και μισή ώρα περπάτημα, τζόγκινγκ ή ποδήλατο την ημέρα στέλνει επιπλέον αίμα στον εγκέφαλο μεταφέροντάς του οξυγόνο και πολύτιμα θρεπτικά συστατικά ώστε να λειτουργεί καλύτερα. Ετσι προάγεται η γέννηση νευρικών προγονικών κυττάρων στον ιππόκαμπο, την περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει τη μνήμη.
Πειράματα σε ενήλικα ποντίκια τα οποία είχαν τροποποιηθεί γενετικώς ώστε να εμφανίσουν συμπτώματα Αλτσχάιμερ έδειξαν ότι η νευρογένεση του εγκεφάλου μπορεί να επιτευχθεί είτε μέσω της άσκησης είτε μέσω φαρμάκων και γονιδιακής θεραπείας που μιμούνται τα οφέλη της άσκησης.
Ο… φιλόξενος παράγοντας
Αρχικώς, όπως εξήγησε ο δρ Τσόι, μόνο η άσκηση φάνηκε να είναι αποτελεσματική σε ό,τι αφορούσε τη νευρογένεση. «Και αυτό διότι η άσκηση οδηγούσε σε παραγωγή του προερχόμενου από τον εγκέφαλο νευροτροφικού παράγοντα (brain-derived neurotrophic factor, BDNF), ο οποίος είναι γνωστό ότι είναι σημαντικός για την ανάπτυξη και την επιβίωση των νευρώνων. Ο BDNF δημιουργεί ένα πιο φιλόξενο περιβάλλον στον εγκέφαλο ώστε να επιβιώσουν οι νέοι νευρώνες». Ετσι οι ερευνητές συνδύασαν φάρμακα και γονιδιακή θεραπεία προκειμένου να προκαλέσουν νευρογένεση και να αυξήσουν παράλληλα την παραγωγή του BDNF. «Με τον τρόπο αυτόν καταφέραμε να μιμηθούμε τις επιδράσεις της άσκησης στη γνωστική λειτουργία» είπε δρ Τάντζι.
«Καθαρισμός» του φλεγμονώδους περιβάλλοντος
Σε συμπεριφορικά τεστ, ποντίκια στα οποία η νευρογένεση είχε προκληθεί μέσω άσκησης παρουσίαζαν βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας καθώς και μειωμένα επίπεδα β-αμυλοειδούς. Πειραματόζωα στα οποία η νευρογένεση είχε προκληθεί μέσω γενετικής και φαρμακολογικής παρέμβασης είχαν περιορισμένα οφέλη, μέχρις ότου γινόταν χορήγηση του BDNF.
«Ο ΒDNF ήταν απαραίτητος διότι χωρίς αυτόν, ακόμη και όταν καταφέρναμε να προκαλέσουμε νευρογένεση μέσω φαρμάκων και γονιδιακής θεραπείας, οι νεογέννητοι νευρώνες δεν ήταν σε θέση να επιβιώσουν, κυρίως εξαιτίας της φλεγμονής που δημιουργείται στον εγκέφαλο λόγω της Αλτσχάιμερ. Η φυσική δραστηριότητα «καθαρίζει» το φλεγμονώδες περιβάλλον, επιτρέποντας στα νέα νευρικά κύτταρα να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν» διευκρίνισε ο δρ Τάντζι και συμπλήρωσε ότι «το μάθημα που πήραμε από αυτή τη μελέτη είναι πως δεν είναι αρκετό το να επιτύχουμε γέννηση νέων νευρικών κυττάρων αλλά πρέπει ταυτόχρονα να «καθαρίσουμε» τη γειτονιά στην οποία γεννιούνται αυτά τα νευρικά κύτταρα ώστε να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν».
Προς μελέτες σε ανθρώπους
Επόμενο βήμα για τους ερευνητές, διά στόματος του κύριου συγγραφέα της νέας μελέτης, είναι να διερευνηθεί αν η πρόκληση με ασφαλή τρόπο νευρογένεσης σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ θα μειώσει τα συμπτώματα της νευροεκφυλιστικής νόσου ή ακόμη και αν η εφαρμογή αυτής της στρατηγικής προληπτικά νωρίτερα στη ζωή θα αποτρέψει την εμφάνιση συμπτωμάτων αργότερα.
