Δραματική προειδοποίηση απευθύνει ο ΟΗΕ μέσω της νέας του έκθεσης, τονίζοντας πως ο κόσμος απομακρύνεται από τον στόχο του να ελέγξει την άνοδο της θερμοκρασίας στον πλανήτη, καθώς διευρύνεται το χάσμα ανάμεσα στις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και στους φιλόδοξους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού.
Στην έκθεση υπογραμμίζεται πως οι εκπομπές το 2030 μπορεί να είναι από 13 δισεκατομμύρια μέχρι 15 δισεκατομμύρια τόνους περισσότερες από το επίπεδο που χρειάζεται για να κρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας αυτόν τον αιώνα μέχρι τους 2 βαθμούς Κελσίου.
Για να κρατηθεί η άνοδος του υδραργύρου κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, τα κράτη θα πρέπει να τριπλασιάσουν το συνολικό επίπεδο της δέσμευσής τους σε σχέση με τις υποσχέσεις που δόθηκαν το 2015 κατά τη διάσκεψη του Παρισιού για το κλίμα (COP21), υπογραμμίζει το Πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP).
Οι δεσμεύσεις των κρατών θα πρέπει να πενταπλασιασθούν ώστε η άνοδος της θερμοκρασίας να μην υπερβεί τον 1,5 βαθμό Κελσίου, επίπεδο από το οποίο ήδη υπάρχει κλιματική απορρύθμιση, προστίθεται σ’ αυτή την 9η έκθεση για την κλιματική δράση, η οποία δημοσιοποιήθηκε πέντε ημέρες πριν από την έναρξη στην Πολωνία της 24ης παγκόσμιας διάσκεψης για το κλίμα (COP24).
«Είναι η πιο ανησυχητική είδηση: η απόσταση (ανάμεσα στη σημερινό επίπεδο των εκπομπών και το απαραίτητο επίπεδο) είναι μεγαλύτερη παρά ποτέ», λέει στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Φίλιπ Ντροστ, ο οποίος συντόνισε την έκθεση του UNEP.
Το 2017, οι εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου σημείωσαν και πάλι άνοδο, έπειτα από τρία χρόνια που παρέμεναν σχετικά σταθερές. Και το 2018 αναμένεται η ίδια τάση, καθώς αναμένεται αύξηση των εκπομπών του τομέα της ενέργειας (3/4 του συνόλου), έχει ήδη προειδοποιήσει η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας.
Το σενάριο του UNEP είναι πιο «σκοτεινό» απ’ ό,τι πέρυσι και επειδή οι τελευταίες έρευνες δείχνουν πως δεν πρέπει να υπολογίζουμε σε μια εκτεταμένη και ταχεία ανάπτυξη τεχνολογιών απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα (CO2).
Οι εκπομπές το 2017 έφθασαν σε ιστορικά υψηλό επίπεδο, στους 53,3 γιγατόνους (Gt) ισοδύναμο CO2, δηλαδή 0,7 Gt περισσότερο από το 2016, υπογραμμίζει το UNEP. Και «τίποτε δεν δείχνει πως κορυφώθηκαν και θα αρχίσουν να μειώνονται».
Για να παραμείνει η άνοδος της θερμοκρασίας μέχρι τους 2 βαθμούς Κελσίου, θα πρέπει να απελευθερωθούν στην ατμόσφαιρα το μέγιστο 40 Gt ισοδύναμου CO2 το 2030 και 24 Gt για να είναι η άνοδος 1,5 βαθμός Κελσίου. Όμως αν οι χώρες παραμείνουν στις σημερινές δράσεις τους, χωρίς να τις ενισχύσουν, θα παραγάγουν άλλους 59 Gt στο διάστημα αυτό, υπογραμμίζει η έκθεση, η οποία αποτελεί μια σύνθεση επιστημονικών γνώσεων.
Σύμφωνα με τους συντάκτες, 49 χώρες έχουν περάσει την «κορύφωση» των εκπομπών τους (δηλαδή το σημείο μετά το οποίο οι εκπομπές αρχίζουν να μειώνονται), όμως δεν αντιπροσωπεύουν παρά το 36% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Και συνολικά μόνο 57 κράτη (60% των εκπομπών) βρίσκονται σε καλό δρόμο για να τα καταφέρουν μέχρι το 2030 – αν τηρήσουν τις υποσχέσεις που έδωσαν το 2015.
Υπάρχουν πρόοδοι: άνθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της ενεργειακής αποδοτικότητας, δράσεις τοπικών συλλογικοτήτων στις μεταφορές… Το UNEP υπογραμμίζει τον δυναμισμό του ιδιωτικού τομέα και το ανεκμετάλλευτο δυναμικό της καινοτομίας και της πράσινης χρηματοδότησης.
Όμως το να αγωνίζεσαι σήμερα εναντίον της απορρύθμισης του κλίματος «είναι σαν να τρέχεις πίσω από ένα λεωφορείο», εξηγεί ο Άντριου Στιρ, πρόεδρος της δεξαμενής σκέψης WRI. «Πηγαίνουμε όλο και γρηγορότερα, καταρρίπτουμε ρεκόρ, όμως το λεωφορείο επιταχύνει και η απόσταση μεγαλώνει».
Επιπλέον, σύμφωνα με την ειδική έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Οκτώβριο από τους εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ για το κλίμα (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή, IPCC), ο κόσμος οφείλει να έχει στόχο τον 1,5 βαθμό Κελσίου και όχι απλώς τους 2 βαθμούς Κελσίου, αν θέλει να αποφύγει μείζονες επιπτώσεις, κύματα καύσωνα, υπερκυκλώνες ή αποσταθεροποίηση των αιώνιων πάγων. Όμως στο στάδιο αυτό, τρέχει προς τους +4 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με το προβιομηχανικό επίπεδο, στο τέλος του αιώνα.
Το UNEP επιμένει ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη ώθηση σε εθνικό επίπεδο, καθώς και στον ρόλο που πρέπει να διαδραματίσουν οι κυβερνήσεις, για παράδειγμα μέσω «μιας προσεκτικά διαμορφωμένης φορολογικής πολιτικής (…) για να επιδοτούνται λύσεις με χαμηλές εκπομπές και να φορολογούνται τα ορυκτά καύσιμα».
Αριθμός χωρών κυρίως της Ομάδας των 20 (G20) δεν αναμένεται να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε στο Παρίσι (ΕΕ, ΗΠΑ, Αυστραλία, Καναδάς…), αν πιστέψει κανείς τη σημερινή πορεία τους. Η Κίνα και η Ρωσία αναμένεται να τα καταφέρουν, όμως οι φιλοδοξίες τους ήταν σχετικά περιορισμένες.
Στην διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, που θα πραγματοποιηθεί στο Κατοβίτσε και αρχίζει τη Κυριακή, τα κράτη καλούνται να απαντήσουν στην έκθεση της IPCC και να εξετάσουν το εύρος της συνολικής δέσμευσής τους. Η συμφωνία του Παρισιού προβλέπει μια επανεξέταση των εθνικών συνεισφορών το 2020. «Οι κυβερνήσεις οφείλουν αληθινά να πραγματοποιήσουν τις συνεισφορές τους και να αυξήσουν τις φιλοδοξίες τους», υπογραμμίζει ο Ντροστ του UNEP. «Υπάρχει πολύς δρόμος να γίνει και οφείλουμε να δράσουμε γρήγορα. Όχι σε δεκαετίες, τώρα».
