Δευτέρα 18 Οκτωβρίου, απόγευμα, επιστρέφοντας από τη δουλειά, ακούω στο ραδιοφωνικό δελτίο ειδήσεων στις 18:00 τον εκφωνητή να ανακοινώνει την είδηση του θανάτου του Colin Powell, του πρώτου Αφροαμερικανού υπουργού εξωτερικών των Η.Π.Α., σε ηλικία 84 ετών από επιπλοκές από τη νόσο COVID-19. Η οικογένειά του, συνεχίζει ο εκφωνητής, ανακοίνωσε ότι ο Colin Powell ήταν πλήρως εμβολιασμένος έναντι του κορωνοϊού. Και μετά; Μετά τίποτα. Καμία άλλη εξήγηση. Συνέχεια των ειδήσεων.
Πώς είναι δυνατόν σκέφτομαι;
Όπως και καμία ιατρική θεραπεία τα εμβόλια δεν είναι 100% αποτελεσματικά. Εν μέσω όμως της μεγαλύτερης εκστρατείας εμβολιασμού στην ιστορία και με σχεδόν 7 δισεκατομμύρια δόσεις να έχουν ήδη χορηγηθεί, εκ των οποίων 409 εκατομμύρια στις Η.Π.Α., γνωρίζουμε ότι τα εμβόλια αυτά δεν είναι μόνο ασφαλή αλλά και αποτελεσματικά σε πολύ ψηλό ποσοστό. Σύμφωνα με δεδομένα του Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (CDC), η πιθανότητα να μολυνθεί από τον ιό κάποιος που έχει εμβολιαστεί είναι 5 φορές μικρότερη από ότι αν δεν είχε εμβολιασθεί, και η πιθανότητα θανάτου από τη νόσο COVID-19 είναι 11 φορές μικρότερη.
Μετά από μερικές ώρες κάθομαι επιτέλους να ανατρέξω στην είδηση από άλλα διεθνή ειδησεογραφικά μέσα. Και εκεί βρίσκω την απάντηση που περίμενα. O Colin Powell ήταν καρκινοπαθής, αφού είχε διαγνωστεί με πολλαπλό μυέλωμα, καρκίνο δηλαδή, και μάλιστα ένα ιδιαίτερο είδος καρκίνου του μυελού των οστών. Γιατί όμως αυτό να αποτελεί μια σημαντική πληροφορία την οποία τα μέσα που μετέδωσαν την είδηση όφειλαν να συμπεριλάβουν;
Το ανοσοποιητικό μας σύστημα αποτελείται από κύτταρα, στρατιώτες δηλαδή, που καταμερίζουν την εργασία που χρειάζεται να γίνει για να έχουμε προστασία από παθογόνα που μας προσβάλλουν και μπορούν να προκαλέσουν ασθένειες. Ένα είδος αυτών των κυττάρων ονομάζονται πλασματοκύτταρα, κύτταρα του αίματος που είναι εξειδικευμένα να παράγουν τα αντισώματα, αυτά ακριβώς τα μόρια που ακούμε καθημερινά ότι παράγονται μετά τον εμβολιασμό ή τη νόσηση και μας προστατεύουν από τον ιό. Τα καρκινικά πλασματοκύτταρα αναπαράγονται πολύ γρήγορα χωρίς έλεγχο και σύντομα υπερνικούν την παραγωγή των υγιών κυττάρων στον μυελό των οστών. Το πολλαπλό μυέλωμα, λοιπόν, χτυπά αυτόν ακριβώς τον τύπο κυττάρων που είναι υπεύθυνα να φτιάξουν τα αντισώματα που μας προστατεύουν, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ικανότητα του σώματός μας να πολεμά τις λοιμώξεις. Έτσι, ένα σημαντικό οχυρό των αμυντικών μηχανισμών καταρρίπτεται και το άτομο καθίσταται ιδιαίτερα ευάλωτο. Διάφοροι παράγοντες αυξάνουν το ρίσκο εμφάνισης αυτού του τύπου καρκίνου, με την ηλικία να είναι ένας από αυτούς. Καθώς ένα άτομο γερνά αυξάνεται η πιθανότητα εμφάνισης πολλαπλού μυελώματος, με τους περισσότερους ασθενείς να διαγιγνώσκονται μετά τα 60, δηλαδή το ίδιο δημογραφικό στοιχείο που βρίσκεται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για βαριά νόσο COVID-19 και θάνατο. Παρόλο που θεραπευτικές προσεγγίσεις μπορούν να στοχεύσουν τα καρκινικά κύτταρα, τα άτομα αυτά θα είναι ευάλωτα σε λοιμώξεις από τις οποίες μπορεί και να καταλήξουν.
Η περίπτωση του Colin Powell είναι μόνο ένα παράδειγμα όπου ο εμβολιασμός δεν μπορεί να προστατεύσει στο μέγιστο βαθμό. Επειδή, ενώ το εμβόλιο αποτελεί το ερέθισμα για να ξεκινήσει ο μηχανισμός προστασίας, εδώ το ερέθισμα δίνεται αλλά το σύστημα δεν μπορεί να ανταποκριθεί, σαν να πατάς το κουμπί έναρξης σε μια μηχανή που δεν δουλεύει. Ανοσοκατασταλμένα άτομα όπως άτομα με ανοσοανεπάρκειες, άτομα που λαμβάνουν χημειοθεραπεία, μεταμοσχευμένα άτομα και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας εξαρτώνται από όλους εμάς τους υπόλοιπους για να προστατευτούν. Ο Colin Powell, έκανε ότι μπορούσε για τον εαυτό του με το να εμβολιαστεί, αλλά στην πραγματικότητα λόγω της κατάστασης της υγείας του ήταν εξαρτημένος και από όλους εμάς τους υπόλοιπους για την προστασία του. Ο εμβολιασμός, λοιπόν, δεν παρέχει μόνο αυξημένη προστασία έναντι στη μόλυνση, τη νόσηση και το θάνατο σε ατομικό επίπεδο, αλλά εμποδίζει και τη μετάδοση εντός της κοινότητας, αφού όταν η εμβολιαστική κάλυψη είναι ψηλή ο ιός πιο δύσκολα μπορεί να συνεχίσει τη μετάδοση από άτομο σε άτομο αφού θα συναντά άτομα που έχουν προστασία λόγω του εμβολιασμού. Με αυτό τον τρόπο, υψώνουμε γύρω από όλους τους ευάλωτους συνανθρώπους μας ένα ισχυρό τείχος ανοσίας που σταματά τη μετάδοση της νόσου. Ο πρόσφατος θάνατος του Colin Powell λοιπόν, πιθανόν θα αποτελέσει έναυσμα για περεταίρω αμφισβήτηση έναντι των εμβολίων COVID-19. Αντ’ αυτού, πρέπει να μας θυμίζει ότι ο εμβολιασμός μάλλον δεν είναι προσωπική υπόθεση, αλλά πράξη κοινωνικής ευθύνης υψίστης σημασίας.
Δρ Βίκυ Νικολαΐδου
Επίκουρη Καθηγήτριας Ανοσολογίας
Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
