Εδώ και 15 περίπου χρόνια, οι αστυνομικές υπηρεσίες των χωρών της ΕΕ έχουν τη δυνατότητα να μοιράζονται πληροφορίες σχετικά με το DNA, τα δακτυλικών αποτυπώματα και τους ιδιοκτήτες οχημάτων μεταξύ τους, με σκοπό να διευκολυνθούν στις έρευνες τους σε περίπτωση που οι ύποπτοι των υποθέσεων εξακολουθούν να βρίσκονται στην Ευρώπη. Τώρα, οι Ευρωπαίοι νομοθέτες εξετάζουν το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας τεράστιας βάσης δεδομένων που θα περιλαμβάνει φωτογραφίες εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών για να στήσουν ένα ιδιαίτερα εξελιγμένο σύστημα αναγνώρισης προσώπου.
Αυτή η βάση δεδομένων συζητιέται από τον περασμένο Δεκέμβριο, αλλά τώρα έχουν πολλαπλασιαστεί οι φωνές για την δημιουργία της και την ενσωμάτωση της στο σχέδιο Prüm II που αφορά τον διαμοιρασμό δεδομένων μεταξύ των κρατών – μελών της ΕΕ.
Όπως δήλωσε η Ella Jakubowska, σύμβουλος της ΜΚΟ European Digital Rights (EDRi), στην ιστοσελίδα WIRED,
Πρόκειται για την πιο εκτεταμένη βιομετρική δομή παρακολούθησης που έχουμε δει ποτέ παγκοσμίως.
Το πρώτο σχέδιο Prüm υπεγράφη από 7 κράτη – μέλη το 2005 (Γερμανία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Ισπανία, Γαλλία και Αυστρία) με σκοπό τον διαμοιρασμό δεδομένων για την αντιμετώπιση εγκλημάτων, ενώ μέσα στα χρόνια που ακολούθησαν έβαλαν την υπογραφή τους και οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ.
Το σχέδιο Prüm II αναμένεται ότι θα διευρύνει πολύ περισσότερο την ποσότητα των δεδομένων που θα μπορούν να διαμοιραστούν οι αρχές και μέσα σε αυτά θα συμπεριλαμβάνονται φωτογραφίες και πληροφορίες για τα διπλώματα οδήγησης των πολιτών. Ακόμη, οι αρχές κάθε χώρας θα έχουν αυτοματοποιημένη πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα και θα ενισχυθεί ακόμη περισσότερο ο ρόλος της Europol. Βέβαια, η ενσωμάτωση φωτογραφιών και η δυνατότητα να αναπτυχθούν εξελιγμένοι αλγόριθμοι αναγνώρισης προσώπου είναι, ίσως, ο μεγαλύτερος στόχος του νέου σχεδίου.
Για να προλάβουν τις αναμενόμενες αντιδράσεις σχετικά με το σύστημα αναγνώρισης προσώπου, οι εμπνευστές του Prüm II τονίζουν πως το σύστημα τους δεν αφορά την σε πραγματικό χρόνο αναγνώριση προσώπου π.χ. από κάμερες ασφαλείας σε δρόμους και δημόσια μέρη. Το νέο σύστημα θα δίνει τη δυνατότητα στις αρχές επιβολής του Νόμου να συγκρίνουν φωτογραφίες από κλειστά κυκλώματα κάμερας (CCTV), φωτογραφίες που δημοσιεύουν οι πολίτες στα κοινωνικά δίκτυα ή ακόμη και φωτογραφίες από τα τηλέφωνα των θυμάτων με αυτές που παίρνουν όταν πραγματοποιούν συλλήψεις υπόπτων.
Σε ένα από τα έγγραφα του Prüm II που έφτασε στα χέρια της MKO EDRi, αναφέρεται ότι ένα κράτος θα έχει τη δυνατότητα να συγκρίνει φωτογραφίες με αυτές που υπάρχουν στις βάσεις δεδομένων άλλων κρατών προκειμένου να βρει αν υπάρχει αντιστοίχιση. Η τελική κρίση, όμως, δεν θα δίνεται αυτόματα από τον αλγόριθμο, αλλά θα υπάρχει ομάδα ανθρώπων που θα παίρνει την απόφαση για να ξεκινήσουν οι έρευνες κατά υπόπτων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλές χώρες της ΕΕ έχουν ήδη αναπτύξει τις δικές τους βάσεις με φωτογραφίες πολιτών (υπόπτων, καταδίκων, αιτούντων πολιτικού ασύλου, μη αναγνωρισμένων πτωμάτων κλπ.), όπως για παράδειγμα η Ουγγαρία με 30 εκατομμύρια φωτογραφίες, η Ιταλία με 17 εκατ., η Γαλλία με 6 εκατ. και η Γερμανία με 5.5 εκατ. Ειδικά για τη Γαλλία, ο Υπουργός Εσωτερικών έχει δηλώσει πως το σύστημα αναγνώρισης προσώπου τους έχει βοηθήσει για να λύσουν υποθέσεις ληστειών και κακοποίησης παιδιών.
Η Ella Jakubowska σημειώνει ότι μπορεί τα συστήματα αναγνώρισης προσώπου σε πραγματικό χρόνο να συγκεντρώνουν τις μεγαλύτερες αντιδράσεις, αλλά ακόμα και αυτό που προτείνει το Prüm II είναι εξίσου προβληματικό.
Όταν εφαρμόζεις αναδρομικά τον αλγόριθμο αναγνώρισης προσώπου σε υλικό ή φωτογραφίες, καμιά φορά η ζημιά μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη. Για παράδειγμα, αν κοιτάξεις σε μια διαμαρτυρία προ τριετίας ή δεις με ποιους είχα συναντηθεί πριν από 5 χρόνια, πιθανότατα τώρα θεωρούμαι πολιτικός αντίπαλος.
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απαντά στον παραπάνω ισχυρισμό τα εξής:
Μόνο εικόνες προσώπου υπόπτων ή καταδικασμένων εγκληματιών θα ανταλλάσσονται. Δεν θα γίνεται αντιστοίχιση με εικόνες προσώπου του γενικού πληθυσμού.
Σε άλλο έγγραφο του Prüm II που έφτασε στα χέρια της EDRi σημειώνεται ότι τα πρόσωπα των πολιτών δεν θα πρέπει να τοποθετηθούν σε μια ενιαία και γιγαντιαία κεντρική βάση δεδομένων, αλλά οι αρχές επιβολής του Νόμου θα μπορούν να συνδέονται μεταξύ τους μέσω ενός «κεντρικού router» όπου δεν θα αποθηκεύονται καθόλου δεδομένα και θα λειτουργεί απλά ως κόμβος επικοινωνίας μεταξύ των κρατών. Παράλληλα, με τη νέα δομή θα είναι πιο εύκολο για κάθε αστυνομική αρχή να προσθέτει επιπλέον πληροφορίες στο σύστημα για να διευκολύνονται όλοι.
Αν και το Prüm II αποτελεί σχέδιο της ΕΕ, αυτό δεν σημαίνει πως συμφωνεί με την ιδέα η αντίστοιχη Ευρωπαϊκή Αρχή Προστασίας Δεδομένων (EDPS). Όπως ανέφερε στις αρχές του προηγούμενου μήνα ο Wojciech Wiewiórowski,
Η αυτοματοποιημένη αναζήτησή φωτογραφιών προσώπου δεν περιορίζεται μόνο στα σοβαρά εγκλήματα, αλλά θα μπορούσε να επεκταθεί για την πρόληψη, τον εντοπισμό και την έρευνα οποιασδήποτε άλλης εγκληματικής ενέργειας, ακόμα και της πιο ευτελούς. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να τεθούν σαφείς κανόνες με γνώμονα την προστασία των προσωπικών δικαιωμάτων των πολιτών.
Από την πλευρά της, η Ella Jakubowska, εκφράζει τις ανησυχίες της για το γεγονός ότι το Prüm II θα επικυρώσει τη δυνατότητα χρήσης της αναγνώρισης προσώπου από τις αρχές επιβολής του Νόμου στην Ευρώπη.
Αυτό που μας ανησυχεί είναι κατά πόσο το Prüm II θα δώσει μεγαλύτερα κίνητρα για τη δημιουργία βάσεων δεδομένων με φωτογραφίες πολιτών και την εφαρμογή αλγορίθμων αναγνώρισης προσώπου.
Αντιλαμβάνεστε ότι πρόκειται για ένα τρομερά σημαντικό θέμα που δυστυχώς δεν τυγχάνει της προβολής που του αξίζει. Σαφέστατα έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας για να δούμε αν θα προχωρήσει το σχέδιο Prüm II και με ποιες τροποποιήσεις θα γίνει αυτό, αλλά καλό είναι να ρίχνουμε μια ματιά και σε αυτά που ενδεχομένως θα καθορίσουν τις ζωές μας στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον.
