Ανάμεσα στα θέματα προτεραιότητας του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης, όπως κοινοποιήθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι και η ανάγκη βελτίωσης της κατάρτισης των εκπαιδευτικών και η ενίσχυση της συνεχούς επαγγελματικής τους ανάπτυξης (European Commission, 2024). Στόχος είναι η προσφορά υψηλής ποιότητας εκπαίδευση και ποικίλες ευκαιρίες επαγγελματικής εξέλιξης για όλους τους εκπαιδευτικούς και διευθυντές. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται και το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ) δίνοντας έμφαση στην επαγγελματική μάθηση όλων των εκπαιδευτικών εντός του σχολικού πλαισίου, με βάση τις ανάγκες των εκπαιδευτικών και τις ιδιαίτερες συνθήκες του σχολείου, και το ευρύτερο περιβάλλον του. Σε αυτή την προσπάθεια ο εκπαιδευτικός πρέπει να είναι το κέντρο της όλης μεθοδολογίας και να έχει ενεργό ρόλο και φωνή στη διαδικασία της επιμόρφωσης και της ανάπτυξης του.
Οι απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής επιβάλλουν την προώθηση μιας ολιστικής προσέγγισης για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών λειτουργών με έμφαση στις επικρατούσες τάσεις και στη νέα πραγματικότητα . Ο ρόλος του σημερινού εκπαιδευτικού μέσα σε αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο κοινωνικό γίγνεσθαι είναι κάθε άλλο παρά ποτέ κρίσιμος. Η αναθεώρηση ή αναπροσαρμογή του ρόλου του καθίσταται αναγκαία. Η πολυπολιτισμικότητα των σύγχρονων τάξεων διδασκαλίας, οι συνεχιζόμενες ροές μεταναστών και προσφύγων, οι ολοένα αυξανόμενες ανάγκες στον τομέα της Ειδικής Αγωγής, οι εξελίξεις στον τεχνολογικό πεδίο και η επέλαση της Τεχνητής Νοημοσύνης, είναι μόνο κάποιες από τις προκλήσεις που οι σημερινοί εκπαιδευτικοί καλούνται συχνά να αντιμετωπίσουν.
Μέσα λοιπόν σε αυτές τις συνθήκες, ο σημερινός δάσκαλος έχει έναν πολυδιάστατο ρόλο ο οποίος θα πρέπει να προσαρμόζεται διαρκώς στις τρέχουσες ανάγκες και στα σημερινά δεδομένα. Ένας δάσκαλος σε ένα σχολικό περιβάλλον του σήμερα, μεταξύ άλλων, είναι σημαντικό να καθοδηγεί, να συντονίζει και να “μεθοδεύει” την ουσιαστική παραγωγή γνώσης. Δεν μεταδίδει απλώς τη γνώση αλλά τη δημιουργεί, την “οικοδομάει” μαζί με τους μαθητές του. Η γνώση που παράγεται μέσα από τη διά-δράση δάσκαλου-μαθητή είναι βάσιμη, ολοκληρωμένη και καθ’ όλα σημαντική. Είναι ο δάσκαλος που καλείται να δημιουργήσει ένα περιβάλλον αμοιβαίας εμπιστοσύνης, σεβασμού και ασφάλειας μέσα στο οποίο τα παιδιά μπορούν να εξελιχθούν προσωπικά και ακαδημαϊκά. Είναι ο ίδιος που θα δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες για την καλλιέργεια των δεξιοτήτων του 21ου αιώνα με έμφαση στις δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας, κριτικής σκέψης και δημιουργικότητας. Είναι ο δάσκαλος που θα κληθεί να προωθήσει την καινοτομία στην τάξη βρίσκοντας τρόπους να ενεργοποιήσει τα κίνητρα των παιδιών για την ενίσχυση του ενδιαφέροντος τους και την εμπλοκή τους στη μαθησιακή διαδικασία. Τέλος, είναι ο δάσκαλος που θα πρέπει να καλλιεργήσει τη ψηφιακή εγγραμματοσύνη των παιδιών δίνοντας ευκαιρίες για καλλιέργεια των ψηφιακών τους δεξιοτήτων.
Ο εκπαιδευτικός του σήμερα χρειάζεται, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή, υποστήριξη, καθοδήγηση και συνεχή επιμόρφωση και κατάρτιση. Είναι πάρα πολλά αυτά που καλείται να διαχειριστεί καθημερινά στη σχολική πραγματικότητα και είναι σημαντικό να αποκτήσει τα εφόδια που θα τον βοηθήσουν να βελτιώσει τη δική του καθημερινότητα και εμπειρία αλλά και αυτή των παιδιών. Οι δεξιότητες που απαιτούνται για τον ρόλο του στο σχολείο, τόσο επιστημονικές όσο και παιδαγωγικές, είναι ιδιαίτερα αυξημένες και προϋποθέτουν προσωπική δέσμευση, υπευθυνότητα και προσήλωση. Είναι επομένως αναγκαίο να στηρίξουμε τον εκπαιδευτικό κόσμο, να του δώσουμε ευκαιρίες για ανάπτυξη των δεξιοτήτων του και να πορευτούμε μαζί του σε αυτή την προσπάθεια για αναβάθμιση της εκπαίδευσης μας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι προτάσεις και οι αναδυόμενες πρακτικές από την Ευρώπη (European Education and Culture Executive Agency, 2024) προωθούν την επαγγελματική μάθηση των εκπαιδευτικών λαμβάνοντας υπόψη τη σημερινή πραγματικότητα των σχολείων δίνοντας προτεραιότητα στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης μέσα στο σύγχρονο ψηφιακό κόσμο.
Δρ. Παναγιώτης Κοσμάς
Επίκουρος Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Λεμεσού
Συντονιστής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος στην Εκπαιδευτική Ηγεσία & Διοίκηση
ΠΗΓΗ: UoL – Blog
