Η Τεχνητή Νοημοσύνη τα τελευταία χρόνια έχει «εισβάλλει» στη ζωή μας, αλλάζοντας πολλούς τομείς και εγείροντας συζητήσεις για τους τρόπους που επιδρά γενικότερα στον άνθρωπο. Η χρήση των νέων τεχνολογιών είναι ιδιαίτερα δυναμική και στο χώρο της εκπαίδευσης. Μπορεί άραγε στο μέλλον να δούμε ρομπότ να αντικαθιστούν τους εκπαιδευτικούς; Υπάρχουν κίνδυνοι παραβίασης της ιδιωτικότητας των μαθητών, μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να βοηθήσει μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες; Σε αυτά και σε άλλα ερωτήματα της στήλης «Δεκάλογος» σχετικά με την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης στην εκπαίδευσης απαντά ο Δρ. Παναγιώτης Κοσμάς, Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Λεμεσού.
Τα τελευταία 2-3 χρόνια ακούμε όλο και πιο έντονα τον όρο Τεχνητή Νοημοσύνη. Τι ακριβώς είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη.
Όντως τα τελευταία χρόνια, η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) έχει εισέλθει δυναμικά, και όχι άδικα, στον δημόσιο διάλογο καθώς πρόκειται για μια εξέλιξη που αλλάζει ήδη πολλούς τομείς της ζωής μας, και η εκπαίδευση δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστη. Η ΤΝ είναι η ικανότητα των υπολογιστικών συστημάτων να μιμούνται γνωστικές λειτουργίες του ανθρώπου (μάθηση, αναζήτηση, επίλυση προβλημάτων, κ.ά.) σαν να ήταν ανθρώπινος νους. Αυτά τα συστήματα βασίζονται σε δεδομένα, αλγορίθμους και μηχανική μάθηση.
Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη και με ποιο τρόπο να εφαρμοστεί στην εκπαίδευση;
Βεβαίως και ήδη αξιοποιείται σε πάρα πολλές πτυχές, όπως η εξατομικευμένη διδασκαλία, άμεση ανατροφοδότηση, δημιουργία διαδραστικών μαθησιακών εμπειριών, καθώς και ανάλυση δεδομένων μάθησης. Το πιο σημαντικό είναι ότι τα συστήματα αυτά μπορούν να προσαρμόζονται στις ανάγκες κάθε μαθητή, ενισχύοντας έτσι τη συμμετοχή και την κατανόηση. Ο εκπαιδευόμενος κάθε ηλικίας και επιπέδου μπορεί να προχωρά με τον δικό του ρυθμό, ενώ ο εκπαιδευτικός έχει στη διάθεσή του δεδομένα για να καθοδηγήσει τους μαθητές του να βελτιωθούν.
Μπορεί σε μερικά χρόνια να δούμε ρομπότ αντί για δασκάλους σε μια σχολική τάξη να κάνουν μάθημα στα παιδιά;
Η εικόνα των ρομπότ ως δασκάλων μπορεί να φαντάζει τρομακτική, όμως πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η εκπαίδευση είναι μια πολύπλοκη και ανθρωποκεντρική διαδικασία. Η διαπροσωπική σχέση, η ενσυναίσθηση και η παιδαγωγική κρίση δεν μπορούν να αντικατασταθούν από την τεχνολογία. Η παιδαγωγική πράξη απαιτεί κάτι βαθύτερο: την ανθρώπινη επαφή. Μπορεί ένα ρομπότ να μεταδώσει γνώσεις, αλλά δεν μπορεί να εμπνεύσει. Είναι πιθανό να δούμε ρομποτικές ή ψηφιακές βοηθητικές μορφές μέσα στις τάξεις, αλλά ο ρόλος του εκπαιδευτικού πιστεύω ότι παραμένει αναντικατάστατος.
Το ενδεχόμενο αντικατάστασης των ανθρώπων σε παραγωγικούς τομείς εξαιτίας της Τεχνητής Νοημοσύνης εγείρει ηθικά ζητήματα. Ποια είναι η γνώμη σας;
Η ΤΝ αναπόφευκτα εγείρει πολλά ηθικά ζητήματα, ειδικά όταν απειλεί την εργασία ανθρώπων σε διάφορους τομείς. Είναι κρίσιμο να διατηρηθεί μια ισορροπία μεταξύ καινοτομίας και κοινωνικής ευθύνης. Η εκπαίδευση εδώ θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μηχανισμός προσαρμογής, προετοιμάζοντας τους ανθρώπους για νέους ρόλους και νέες μορφές εργασίας στην ψηφιακή εποχή.
Πιστεύετε ότι οι νέες γενιές είναι εξοικειωμένες με την Τεχνητή Νοημοσύνη;
Οι νέες γενιές έχουν μεν εξοικείωση με την τεχνολογία, αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα πως κατανοούν και τους κινδύνους ή τις ηθικές προεκτάσεις της ΤΝ. Είναι καθήκον μας να καλλιεργήσουμε τον ψηφιακό γραμματισμό, που θα περιλαμβάνει όχι μόνο τις δεξιότητες, αλλά και την ηθική χρήση της ΤΝ. Χρειάζεται λοιπόν συστηματική εκπαίδευση, ώστε οι μαθητές να είναι όχι μόνο χρήστες, αλλά και συνειδητοί πολίτες του ψηφιακού κόσμου.
Υπάρχουν κίνδυνοι παραβίασης της ιδιωτικότητας των μαθητών μέσω των εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης;
Οι κίνδυνοι παραβίασης ιδιωτικότητας είναι υπαρκτοί, ειδικά όταν εργαλεία ΤΝ συλλέγουν και αναλύουν προσωπικά δεδομένα μαθητών. Είναι απαραίτητο να υπάρχουν σαφείς νομικές ρυθμίσεις, διαφάνεια στη χρήση των δεδομένων και αυστηρή προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών. Αυτό λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει προχωρήσει σε θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την ΤΝ (EU AI act).
Πώς μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να βοηθήσει μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες;
Η ΤΝ μπορεί να προσφέρει ουσιαστική βοήθεια σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες μέσω διαφόρων εργαλείων, λογισμικών αναγνώρισης φωνής ή κειμένου, καθώς και εξατομικευμένων διαδρομών μάθησης. Αυτή η υποστήριξη ενισχύει την ένταξη και τη συμμετοχή όλων των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Ποιος είναι ο ρόλος της Τεχνητής Νοημοσύνης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και ποια τα πλεονεκτήματα/μειονεκτήματα της;
Στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, η ΤΝ μπορεί να ενισχύσει την αλληλεπίδραση, τη συνεχή αξιολόγηση και την ευελιξία. Όσον αφορά στις προκλήσεις, θα έδινα ιδιαίτερη έμφαση στο θέμα της προσβασιμότητας, του ψηφιακού χάσματος και της ανάγκης για αυτορρύθμιση των μαθητών.
Υπάρχουν σήμερα εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης που χρησιμοποιούνται ήδη στην εκπαίδευση;
Υπάρχει μια πληθώρα εφαρμογών: ψηφιακοί βοηθοί, πλατφόρμες εξατομικευμένης μάθησης, συστήματα αυτόματης αξιολόγησης, εργαλεία για παραγωγή κειμένου, ήχου, εικόνας, βίντεο αλλά και λογισμικά που εντοπίζουν μαθησιακές ανάγκες. Αυτά τα εργαλεία λειτουργούν υποστηρικτικά εμπλουτίζοντας τη μαθησιακή εμπειρία.
Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να συμβάλει στη μείωση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων παγκοσμίως;
H ΤΝ μπορεί να συμβάλει στη μείωση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων, παρέχοντας, για παράδειγμα, πρόσβαση σε ποιοτικό εκπαιδευτικό περιεχόμενο σε απομακρυσμένες περιοχές. Ωστόσο, αυτό προϋποθέτει πολιτικές που εξασφαλίζουν ψηφιακή πρόσβαση, κατάλληλη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, παιδαγωγική επάρκεια και κοινωνική ευαισθησία. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η ΤΝ είναι εργαλείο, όχι αυτοσκοπός. Η πρόκληση είναι να την εντάξουμε παιδαγωγικά και ηθικά στον χώρο της εκπαίδευσης, ώστε να ενισχύει και όχι να υποκαθιστά τον ανθρώπινο ρόλο.
ΠΗΓΗ: thesstoday.gr
Επιμέλεια: Θάνος Χερχελετζής
