Ναι, καλά διαβάσατε. Σε μια πρωτοποριακή μελέτη που διεξήχθη από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Λωζάνης και του Πανεπιστημίου της Γενεύης, διαπιστώθηκε ότι υπάρχει μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης ενός ανθρώπου και πιο συγκεκριμένα του χαμηλότερου εισοδήματος ενός νοικοκυριού και της επιταχυνόμενης μείωσης της λευκής ουσίας του εγκεφάλου.
Στο σχετικό paper που δόθηκε στη δημοσιότητας, οι ερευνητές επισημαίνουν:
“Αυτή η μελέτη είχε ως στόχο να προσφέρει μια εικόνα στις συσχετίσεις που συνδέουν τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες – το εισόδημα του νοικοκυριού, την τελευταία επαγγελματική θέση και τις κοινωνικοοικονομικές διαδρομές κατά τη διάρκεια της ζωής κάποιου – με τη μικροδομή του εγκεφάλου και τις διανοητικές ικανότητες στη μέση και μετέπειτα ενήλικη ζωή”.
Περνώντας σε λεπτομέρειες, η μελέτη, η οποία ανέλυσε τις μαγνητικές τομογραφίες και τις βαθμολογίες γνωστικών τεστ 751 ατόμων ηλικίας 50 έως 91 ετών, αποκάλυψε ότι η οικονομική στενότητα συνδέεται με ταχύτερη γήρανση της λευκής ουσίας και μειωμένες γνωστικές ικανότητες. Η φθορά αυτή αποτελεί μεν μέρος της φυσικής διαδικασίας γήρανσης, αλλά φαίνεται να επιταχύνεται στα άτομα που ζουν σε συνθήκες φτώχειας.
Εμβαθύνοντας στις ιδιαιτερότητες της δομής του ανθρώπινου εγκεφάλου, η ερευνητική ομάδα υπογράμμισε τη σημασία της λευκής ουσίας, η οποία παίζει καθοριστικό ρόλο στη μετάδοση μηνυμάτων και σημάτων σε ολόκληρο τον εγκέφαλο, επηρεάζοντας έτσι τη γνωστική λειτουργία.
Η μελέτη επικεντρώθηκε στη δομική ακεραιότητα του εγκεφάλου, ιδίως στην πυκνότητα των νευριτών που εκτείνονται από τους νευρώνες και στη μυελίνωση αυτών των νευριτών, που βρέθηκαν να υποβαθμίζονται ταχύτερα σε άτομα από νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα. Τα αποτελέσματα της νέας αυτής έρευνας είναι μάλιστα πολύ πιο συγκεκριμένα από προηγούμενες μελέτες που αξιολογούσαν κυρίως την επίδραση της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης στον συνολικό όγκο του εγκεφάλου.
Παράλληλα, είναι ενδιαφέρον ότι η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι το υψηλότερο οικογενειακό εισόδημα φάνηκε να παρέχει προστατευτική επίδραση έναντι της γνωστικής παρακμής που συνδέεται με τη γήρανση της λευκής ουσίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο πλούτος μπορεί να προσφέρει ένα ρυθμιστικό παράγοντα έναντι των αρνητικών επιπτώσεων των δομικών αλλαγών στον εγκέφαλο.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί πως οι ερευνητές αναγνωρίζουν κάποιους περιορισμούς της μελέτης τους, όπως η μη συνεκτίμηση όλων των πιθανών παραγόντων επιρροής, συμπεριλαμβανομένων των καταστάσεων ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη. Ωστόσο, το έργο τους θέτει τις βάσεις για μελλοντικές έρευνες με στόχο την κατανόηση και τελικά τον μετριασμό των ζητημάτων υγείας που συνδέονται με την οικονομική στενότητα.
Η έρευνα αναρτήθηκε στο επιστημονικό περιοδικό JNeurosci, με τίτλο ‘The neurobiology of life course socioeconomic conditions and associated cognitive performance in middle to late adulthood’ στις 18 Μαρτίου του 2024. Μπορείτε να τη βρείτε πατώντας εδώ.
Μια μελέτη σε περισσότερους από 20.000 ενήλικες στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι όσοι ακολουθούσαν ένα είδος διαλειμματικής νηστείας, όπου έτρωγαν οκτώ ώρες την ημέρα, είχαν 91% υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα σε σύγκριση με όσους έτρωγαν 12-16 ώρες την ημέρα.
Στην προκαταρκτική μελέτη, οι ερευνητές επανεξέτασαν πληροφορίες σχετικά με τα διατροφικά πρότυπα για τους συμμετέχοντες στις ετήσιες εθνικές έρευνες για την υγεία και τη διατροφή στις ΗΠΑ την περίοδο 2003-2018 και τις συνέκριναν με δεδομένα σχετικά με άτομα που πέθαναν στις ΗΠΑ, από το 2003 ως το 2019, από τη βάση δεδομένων του Εθνικού Δείκτη Θανάτου των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.
Όπως εντόπισαν, η χρονικά περιορισμένη διατροφή δεν μείωσε τον συνολικό κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία. Αντίθετα, όσοι ακολουθούσαν διαλειμματική νηστεία με κατανάλωση φαγητού σε διάστημα οκτώ ωρών την ημέρα είχαν 91% αυξημένο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο.
Διαπίστωσαν ότι ο αυξημένος κίνδυνος καρδιαγγειακού θανάτου παρατηρήθηκε και σε άτομα που ζούσαν με καρδιακή νόσο ή καρκίνο. Επίσης, μεταξύ των ατόμων με υπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο, η διάρκεια διατροφής λιγότερο από δέκα ώρες την ημέρα συσχετίστηκε με 66% υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρδιακή νόσο ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Αντίθετα, η διάρκεια φαγητού άνω των 16 ωρών ημερησίως συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας από καρκίνο μεταξύ των ατόμων με καρκίνο.
«Ο περιορισμός του καθημερινού χρόνου κατανάλωσης φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα, όπως οκτώ ώρες την ημέρα, έχει κερδίσει δημοτικότητα τα τελευταία χρόνια ως ένας τρόπος απώλειας βάρους και βελτίωσης της υγείας της καρδιάς», αναφέρει ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Βίκτορ Γουένζε Ζονγκ, καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Επιδημιολογίας και Βιοστατιστικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Shanghai Jiao Tong στη Σαγκάη της Κίνας. «Παρόλο που αυτός ο τύπος διατροφής ήταν δημοφιλής λόγω των πιθανών βραχυπρόθεσμων οφελών του, η έρευνά μας δείχνει σαφώς ότι, σε σύγκριση με ένα τυπικό εύρος χρόνου διατροφής 12-16 ωρών ημερησίως, η μικρότερη διάρκεια διατροφής δεν σχετιζόταν με τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής», προσθέτει.
Οι περιορισμοί της μελέτης περιλάμβαναν την εξάρτησή της από αυτοαναφερόμενες διατροφικές πληροφορίες, οι οποίες μπορεί να επηρεάζονται από τη μνήμη των συμμετεχόντων και μπορεί να μην αξιολογούν με ακρίβεια τις τυπικές διατροφικές συνήθειες. Παράγοντες που μπορεί επίσης να παίζουν ρόλο στην υγεία, εκτός της ημερήσιας διάρκειας κατανάλωσης φαγητού και της αιτίας θανάτου, δεν συμπεριλήφθηκαν στην ανάλυση.
«Συνολικά η μελέτη αυτή υποδηλώνει ότι η περιορισμένη χρονικά κατανάλωση τροφής μπορεί να έχει βραχυπρόθεσμα οφέλη, αλλά μακροπρόθεσμα δυσμενείς επιπτώσεις. Όταν η μελέτη παρουσιαστεί στο σύνολό της, θα είναι ενδιαφέρον και χρήσιμο να μάθουμε περισσότερες λεπτομέρειες της ανάλυσης, όπως την ποιότητα των θρεπτικών συστατικών της δίαιτας των διαφόρων υποομάδων των συμμετεχόντων», δηλώνει ο Κρίστοφερ Γκάρντνερ, καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ στην Καλιφόρνια και πρόεδρος της επιτροπής σύνταξης της επιστημονικής δήλωσης της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας για τις διατροφικές οδηγίες το 2023. Ο ίδιος επισημαίνει ότι θα είναι επίσης κρίσιμο να δούμε εάν έχει συμπεριληφθεί μια σύγκριση των δημογραφικών και άλλων χαρακτηριστικών των συμμετεχόντων και των παραδοσιακών παραγόντων καρδιομεταβολικού κινδύνου, όπως το βάρος και το άγχος.
Τα αποτελέσματα της προκαταρκτικής έρευνας παρουσιάστηκαν σε συνέδριο της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας στο Σικάγο.
Ο Οδυσσέας έφτασε στο φεγγάρι. Για πρώτη φορά από την εποχή του Apollo, ένα αμερικανικό διαστημόπλοιο προσγειώθηκε στη Σελήνη.
Πρόκειται για ένα ρομπότ ιδιωτικής εταιρείας χωρίς πλήρωμα, που χρηματοδοτήθηκε από τη NASA για να ανοίξει το δρόμο στους Αμερικανούς αστροναύτες, που σχεδιάζουν να επιστρέψουν στον κοσμικό γείτονα της Γης μέσα σε αυτή τη δεκαετία.
Το Odysseus (Οδυσσέας), που κατασκευάστηκε από την Intuitive Machines, εταιρεία με έδρα το Χιούστον, προσγειώθηκε κοντά στον σεληνιακό νότιο πόλο την Πέμπτη (ξημερώματα Παρασκευής ώρα Ελλάδας), μετά από μια τελική κατάβαση κατά την οποία οι χειριστές έπρεπε να στηριχθούν σε πειραματικό σύστημα προσγείωσης.
Your order was delivered… to the Moon! 📦@Int_Machines‘ uncrewed lunar lander landed at 6:23pm ET (2323 UTC), bringing NASA science to the Moon’s surface. These instruments will prepare us for future human exploration of the Moon under #Artemis. pic.twitter.com/sS0poiWxrU
«Σήμερα, για πρώτη φορά σε περισσότερο από μισό αιώνα, οι ΗΠΑ επέστρεψαν στη Σελήνη», δήλωσε σε βίντεο ο διαχειριστής της NASA, Μπιλ Νέλσον. «Σήμερα, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, μια ιδιωτική εταιρεία, μια αμερικανική εταιρεία, πραγματοποίησε το ταξίδι έως τη Σελήνη».
Εικόνες από μια εξωτερική “EagleCam” που σχεδιάστηκε να εκτοξεύεται από το διαστημόπλοιο κατά τα τελευταία δευτερόλεπτα της καθόδου του θα μπορούσαν να δημοσιευτούν αργότερα μέσα στην ημέρα δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο (AFP) ένα μέλος της ομάδας που το κατασκεύασε.
«Μετά την αντιμετώπιση προβλημάτων των επικοινωνιών, οι ελεγκτές πτήσης επιβεβαίωσαν ότι ο Οδυσσέας αρχίζει να στέλνει δεδομένα», ανέφερε η Intuitive Machines στην τελευταία της ενημέρωση στο X.
Μία προηγούμενη απόπειρα από αμερικανική εταιρεία τον περασμένο μήνα κατέληξε σε αποτυχία. Η ιδιωτική βιομηχανία πάλευε εδώ και καιρό να αποδείξει ότι μπορεί να επαναλάβει ένα κατόρθωμα που πέτυχε τελευταία η αμερικανική διαστημική υπηρεσία NASA κατά τη διάρκεια της επανδρωμένης αποστολής Apollo 17 το 1972.
Σεληνιακός νότιος πόλος
Για να γίνουν αντιληπτές οι τεχνικές προκλήσεις, ένα ενσωματωμένο σύστημα πλοήγησης απέτυχε και ο Οδυσσέας στο τελευταίο σκέλος του ταξιδιού του χρησιμοποίησε ένα πειραματικό σύστημα καθοδήγησης λέιζερ που αναπτύχθηκε από τη NASA.
Ο επικεφαλής τεχνολογίας της εταιρείας Tim Crain επιβεβαίωσε πως «ο εξοπλισμός μας βρίσκεται στην επιφάνεια της Σελήνης», με το προσωπικό να ξεσπά σε χειροκροτήματα.
Η NASA ελπίζει να δημιουργήσει τελικά μια μακροπρόθεσμη παρουσία και να συλλέξει πολικό πάγο τόσο για πόσιμο νερό όσο και για καύσιμο πυραύλων για ένα επόμενο ταξίδι στον Άρη υπό το πρόγραμμα Artemis.
Η τρέχουσα αποστολή είναι «μία από τις πρώτες επιδρομές στον νότιο πόλο για να εξετάσουμε πραγματικά τις περιβαλλοντικές συνθήκες σε ένα μέρος που πρόκειται να στείλουμε τους αστροναύτες μας στο μέλλον», δήλωσε ο ανώτερος αξιωματούχος της NASA Joel Kearns.
Η πρώτη αποστολή της NASA με πλήρωμα έχει προγραμματιστεί για το 2026. Η Κίνα, σχεδιάζει επίσης να στείλει το πρώτο της πλήρωμα στη Σελήνη το 2030, εγκαινιάζοντας μια νέα εποχή διαστημικού ανταγωνισμού.
Στα παγωμένα, σκοτεινά νερά της Βαλτικής και πιο συγκεκριμένα κοντά στον κόλπο Mecklenburg της Γερμανίας, επιστήμονες ανακάλυψαν ένα κρυμμένο κομμάτι της ιστορίας του ανθρώπου. Σε βάθος 21 μέτρων, βρήκαν μία προϊστορική λίθινη υπερκατασκευή που χρονολογείται πριν 10.000 χρόνια.
Έχει μήκος σχεδόν ενός χιλιομέτρου και αποτελείται από μεγάλους λίθινους όγκους, αποκλείοντας την περίπτωση να πρόκειται για φυσική δομή. Είναι ξεκάθαρα κατασκευασμένο για κάποιο σκοπό, χιλιάδες χρόνια πριν το καταπιεί η θάλασσα.
Γερμανοί γεωφυσικοί θεωρούν πως η δομή είναι ένας τοίχος, ο οποίος ίσως να βοηθούσε τους κυνηγούς που κατοικούσαν εκείνη την περιοχή κατά τη Λίθινη Εποχή. Ονόμασαν την ανακάλυψή τους Blinkerwall.
Η κατασκευή αποτελεί μία από τις αρχαιότερες καταγεγραμμένες ανθρώπινες κατασκευές στη Γη. Είναι σημαντική για να καταλάβουμε τις στρατηγικές και την κίνηση των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών της εποχής και θα εμπνεύσει συζητήσεις για την χωροταξική ανάπτυξη στη δυτική Βαλτική.
Το τοπίο έχει αλλάξει σημαντικά με το πέρασμα χιλιάδων χρόνων και έχει βυθιστεί πλέον κάτω από τη θάλασσα. Οι τεχνολογικές εξελίξεις όμως έχουν αρχίσει να αποκαλύπτουν κρυμμένους “θησαυρούς” στο βυθό. Το Blinkerwall ανακαλύφθηκε με τη χρήση υδροακουστικής απεικόνισης, χρησιμοποιώντας αυτόνομα υποβρύχια και δύτες για να εξερευνηθεί.
Το Blinkerwall αποτελείται από 1.670 βράχους που εκτείνονται σε μήκος 971 μέτρων. Οι βράχοι είναι μικρότεροι τους ενός μέτρου σε ύψος και δύο μέτρων σε πλάτος, έχοντας τοποθετηθεί πλάι-πλάι καθ’ όλο το μήκος της κατασκευής.
Το μικρό ύψος και πλάτος του τοίχου κάνει τους ερευνητές να πιστεύουν πως δεν κατασκευάστηκε ως τείχος άμυνας, ενώ είναι απίθανη και η δημιουργία ενός λιμανιού, αφού οι άνθρωποι που κατοικούσαν εκεί πριν 10.000 χρόνια δεν είχαν αναπτύξει τη ναυσιπλοΐα.
Βάσει των πληροφοριών που έχουμε, ο πιο πιθανός λόγος δημιουργίας του Blinkerwall είναι για λόγους κυνηγιού, όπου οδηγούσαν κοπάδια ζώων όπως τάρανδοι και βίσωνες. Τα παγίδευαν ανάμεσα στον τοίχο και στην ακτή για να είναι πιο εύκολο και ασφαλές να τα σκοτώσουν.
Οι ερευνητές υπολογίζουν πως το Blinkerwall βυθίστηκε στη Βαλτική πριν 8.500 χρόνια και έκτοτε έχει διατηρηθεί σε καλή κατάσταση κάτω από τα κύματα.
Η χρονολόγηση και η εκτίμηση της λειτουργίας του Blinkerwall την κάνει μία εκπληκτική ανακάλυψη, όχι μόνο για την ηλικία του αλλά και για την πιθανότητα κατανόησης των πρώτων κοινοτήτων κυνηγών-τροφοσυλλεκτών. Μία τέτοια ανακάλυψη μπορεί να ρίξει φως σε πολλές πτυχές της ζωής των ανθρώπων τότε, ειδικά όσον αφορά την κοινωνικο-οικονομική πολυπλοκότητα της κοινωνίας τους.
Με δημοσίευση της στην επιθεώρηση «Global and Planetary Change» ερευνητική ομάδα παρουσιάζει την ανακάλυψη ενός τεράστιου υποθαλάσσιου φαραγγιού στην ανατολική Μεσόγειο Θάλασσα. Οι ερευνητές περιγράφουν ένα φαράγγι σε σχήμα U που βρίσκεται 120 χλμ. νότια της Κύπρου, στα βάθη της Λεκάνης του Λεβάντε. Το φαράγγι έχει βάθος 500 μέτρα και πλάτος 10 χλμ. και βρίσκεται κοντά σε ένα υποθαλάσσιο όρος που ονομάζεται Ερατοσθένης και έτσι οι ερευνητές αποφάσισαν να το ονομάσουν Φαράγγι Ερατοσθένης.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το φαράγγι σχηματίστηκε πριν από περίπου 6 εκατομμύρια χρόνια όταν η πύλη του Γιβραλτάρ μεταξύ του Ατλαντικού Ωκεανού και της Μεσογείου στένεψε και τελικά έκλεισε λόγω μετατοπίσεων στις τεκτονικές πλάκες.
Η Μεσόγειος Θάλασσα απομονώθηκε από τον ωκεανό και τελικά στέγνωσε για περίπου 700.000 χρόνια αφήνοντας πίσω της μια τεράστια έκταση αλατιού πάχους έως 3 χιλιομέτρων σε ορισμένα μέρη.
πορεί ένα μικροσκοπικό οστάριο να αποκαλύψει απουσία έμμηνου ρύσης σε ένα κορίτσι… 2.500 ετών; Μπορεί ένας αρχαίος σκελετός να… προδώσει μειωμένη παραγωγή τεστοστερόνης;
Η βιολόγος από την Κατερίνη, μετά τις σπουδές της στην Ελλάδα, συνέχισε στο Imperial College London και σήμερα εργάζεται στο Francis Crick Institute, ένα από τα σημαντικότερα, στη Γηραιά Αλβιόνα, κέντρα βιοϊατρικής έρευνας για την κατανόηση της θεμελιώδους βιολογίας που διέπει την υγεία και τις ασθένειες.
«Μπορούμε πλέον να δούμε κάτι που μέχρι πριν δεν ήταν ορατό» λέει στην «Κ» η Κυριακή Αναστασιάδου, μια βιολόγος από την Κατερίνη που εξειδικεύεται στο πεδίο της παλαιογενετικής. – Φωτ.: Francis Crick Institute
Στην ερώτηση για το πόσο «επαναστατικά» είναι τα ευρήματα της νέας αυτής έρευνας, η κ. Αναστασιάδου αντιδρά διακριτικά. «Δεν ξέρω αν είναι επαναστατικά», λέει, «ωστόσο, μέσω αυτών μπορούμε να διευρύνουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε για το παρελθόν».
Σε πιο προσωπικό τόνο, παραδέχεται πως θεωρεί την έρευνα αυτή «παρηγορητική», μια κάποια ανακούφιση, καθώς «διαπιστώνεις πόσο κοινή είναι η ρίζα» μεταξύ σύγχρονου και αρχαίου ανθρώπου και «νιώθεις πως συνδέεσαι με το παρελθόν με τρόπο πιο προσωπικό».
Curious about genomic diversity in the human past? In our study published today @CommsBio, we reconstruct the profiles of 6 individuals with aneuploidy (additional or missing chromosomes in their karyotype) from ancient Britain. #aDNApic.twitter.com/YvQF8UiFn3
Καταφέρατε να μετρήσετε με ακρίβεια τον αριθμό χρωμοσωμάτων σε αρχαίο γονιδίωμα. Τι ανακαλύψατε;
Ουσιαστικά ανακαλύψαμε κάποιες περιπτώσεις ανευπλοειδίας.
– Τι είναι η ανευπλοειδία;
Το DNA μας οργανώνεται σε χρωμοσώματα μέσα στον πυρήνα των κυττάρων. Τυπικά, κάθε άνθρωπος έχει 46 χρωμοσώματα σε κάθε κύτταρο, εκ των οποίων τα 22 ζευγάρια είναι αυτοσωμικά, δηλαδή ίδια, και το ένα ζευγάρι είναι αυτό που λέμε τα φυλετικά χρωμοσώματα, αυτά δηλαδή που καθορίζουν το βιολογικό φύλο, και είναι είτε ΧΧ για γυναίκες είτε ΧΥ για άνδρες. Σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις παρατηρείται αυτό που λέμε ανευπλοειδία, δηλαδή ένα επιπλέον ή ένα λιγότερο χρωμόσωμα. Κι αυτό πολύ συχνά οδηγεί σε σύνδρομα. Κάποια από αυτά τα εντοπίσαμε και καταγράψαμε στη δημοσίευση.
– Πώς διαγιγνώσκεται η ανευπλοειδία;
Στην πραγματικότητα και σήμερα, ο τρόπος για να διαγνώσουμε κάποια από αυτά τα σύνδρομα είναι μέσω της ανάλυσης του DNA. Και, για να το κάνουμε αυτό σε αρχαίο δείγμα DNA, πρέπει πρώτα να αποκτήσουμε αυτό το DNA. Και αυτό είναι το πρώτο από τα εμπόδια, καθώς στην πραγματικότητα, με τη στιγμή του θανάτου, το DNA αρχίζει σιγά σιγά να αποικοδομείται και υποκύπτει σε διάφορες χημικές μεταβολές, κάτι που καθιστά πολύ πιο δύσκολη την απομόνωσή του και την ανάλυσή του – σε σχέση με το DΝΑ ενός ζωντανού ατόμου που αποκτάται εύκολα από το αίμα, το σάλιο κ.ο.κ.
Επομένως, αυτό που κάνουμε είναι να δουλεύουμε με αρχαιολογικό υλικό – συνήθως σκελετούς. Η διατήρηση του DΝΑ σε αυτούς τους σκελετούς παίζει πολύ μεγάλο ρόλο. Δηλαδή, στις περιπτώσεις των καλά διατηρημένων σκελετών μπορεί κανείς να ανακτήσει πολύ καλό DΝΑ, κάποιες φορές όχι τόσο – κάτι που εξαρτάται και από τις κλιματικές συνθήκες. Για παράδειγμα στην Ελλάδα είναι αρκετά δύσκολο, ενώ στη Βρετανία πιο εύκολο.
– Λόγω υγρασίας και κρύου;
Ναι, ακριβώς.
– Από ποια σημεία εξάγετε το DΝΑ και πώς το επεξεργάζεστε;
Στοχεύουμε συνήθως είτε σε κάποιο δόντι είτε σε κομμάτια του κρανίου, κυρίως γύρω και πίσω από το αυτί, αλλά και τα οστάρια μέσα στο αυτί – τα οποία, αν και είναι τα μικρότερα του ανθρώπινου σώματος, για κάποιο λόγο έχουν την καλύτερη επίδοση στη συντήρηση του DΝΑ.
Το ανασκαφικό πεδίο στο Χαλ της Βρετανίας, όπου το 2021 βρέθηκε ένα άτομο με σύνδρομο Klinefelter – Φωτ.: Oxford Archaeology.
Αυτή τη στιγμή στο εργαστήριο που βρίσκομαι «τρέχουμε» ένα πρόγραμμα όπου παράγουμε και αναλύουμε πάνω από 1.000 γονιδιώματα ανθρώπων που έζησαν στη Βρετανία, από την εποχή του Χαλκού μέχρι και σήμερα. Δουλεύουμε με πάρα πολλούς αρχαιολόγους από όλη τη χώρα, οι οποίοι μας στέλνουν κάποιο δόντι ή αυτά τα μικρά οστάρια από το αυτί και εμείς, στη συνέχεια, δουλεύουμε σε συνθήκες πάρα πολύ αυστηρές, με ειδικές προστατευτικές στολές, ώστε να μην επιμολύνουμε τα δείγματα με το δικό μας, με σύγχρονο δηλαδή, DNA. Μετά τη διαδικασία απομόνωσης του DNA, προχωράμε στην αλληλούχιση νέας γενιάς (Next Generation Sequencing – NGS), το «διάβασμα» δηλαδή του DNA, το οποίο μεταφέρουμε στον υπολογιστή όπου και αρχίζει το ενδιαφέρον κομμάτι με τις ερωτήσεις.
– Οταν λέτε ερωτήσεις;
Μία από τις ερωτήσεις που έχουν συχνά και οι συνεργάτες αρχαιολόγοι είναι ακριβώς το φύλο των σκελετών που μας έχουν δώσει να αναλύσουμε. Ιδίως στις περιπτώσεις εύρεσης μικρών κομματιών ή σκελετού μικρών παιδιών, όπου δεν υπάρχει ακόμη σεξουαλικός διμορφισμός (σ.σ. ανάπτυξη ευδιάκριτων μορφολογικών διαφορών μεταξύ θηλυκών και αρσενικών ατόμων σε ένα είδος ή πληθυσμό), δεν μπορούν ακόμη να κάνουν οστολογική εκτίμηση του φύλου. Οπότε, ένα από τα πρώτα πράγματα που κάνουμε κι εμείς όταν παίρνουμε τα δεδομένα είναι να δούμε τα χρωμοσώματα – αν πρόκειται για Χ και Χ οπότε πρόκειται για γυναίκα, ή Χ και Υ για άνδρα.
– Το ίδιο συνέβη και στην πρόσφατη έρευνα;
Ουσιαστικά αυτό που έγινε στην έρευνα ήταν πως έβλεπα ασάφεια σε κάποιες περιπτώσεις. Δηλαδή, η μέθοδος που χρησιμοποιούσαμε μέχρι τότε και κατέληγε σε ένα από τα δύο αποτελέσματα (σ.σ. γυναίκα ή άνδρας στο υπό μελέτη DNA) δεν απέδιδε. Στην αρχή, σκεφτήκαμε πως αυτό οφείλεται ίσως σε κάποια επιμόλυνση δείγματος ή κακής ποιότητας δεδομένα και αποφασίσαμε να το δούμε λίγο πιο μεθοδικά. Οπότε, ουσιαστικά δουλέψαμε μέσω της υπολογιστικής μεθόδου.
– Δημιουργήσατε νέα μέθοδο, δηλαδή;
Ναι, δημιουργήσαμε ένα εργαλείο το οποίο, με αφορμή τη δημοσίευση, υπάρχει διαθέσιμο και online, αντί να αναζητά μόνο περιπτώσεις ΧΧ ή ΧΥ, ψάχνει και για αυτές τις πιο σπάνιες περιπτώσεις ανευπλοειδίας.
– Και μέσω αυτού του εργαλείου τι βρήκατε;
Εφαρμόζοντας τη μέθοδο στα δικά μας δεδομένα, βρήκαμε αυτές τις έξι περιπτώσεις, εκ των οποίων οι πέντε έχουν να κάνουν με ανευπλοειδία στα φυλετικά χρωμοσώματα και η έκτη αφορά ένα άτομο με σύνδρομο Down – δηλαδή ένα έξτρα χρωμόσωμα 21 το οποίο ανήκε σε βρέφος, πιθανότατα νεογνό κιόλας, που είχε ταφεί όπως και τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας.
Οσον αφορά τις ανευπλοειδίες στα φυλετικά χρωμοσώματα, το σύνδρομο Klinefelter, κοινό και σήμερα, ήταν αυτό που εντοπίσαμε και εμείς στα αρχαία δείγματα. Το βρήκαμε σε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις οι οποίες, αν είχαν κάτι κοινό, ήταν πως δεν σου τραβούσαν την προσοχή. Το συγκεκριμένο σύνδρομο έχει εντοπιστεί ξανά μέσω αρχαίου DNA, ωστόσο, ήταν ιδιαίτερες περιπτώσεις, καθώς τα άτομα αυτά είχαν ταφεί με αντικείμενα –τυπικά, για την εποχή– ανδρικά και γυναικεία.
Το σημείο στο Τσαρτερχάουζ Γουόρεν το 1972, όπου ανακαλύφθηκε το πρώτο άτομο με σύνδρομο Τέρνερ – Φωτ.: Tony Audsley/Francis Crick Institute.
– Τα αντικείμενα που βρέθηκαν στους τάφους υποδήλωναν μια ιδιαιτερότητα;
Ναι, ακριβώς. Ωστόσο, στις περιπτώσεις που μελετήσαμε εμείς, τα άτομα δεν είχαν ταφεί με αντικείμενα, οπότε δεν ήταν προφανής η ιδιαιτερότητα. Είχαν κάποια κοινά στοιχεία, όπως το ότι και τα τρία ήταν αρκετά ψηλότερα σε σχέση με άλλα που βρέθηκαν στο ίδιο νεκροταφείο, κάτι που αποτελεί χαρακτηριστικό του συνδρόμου Klinefelter. Επίσης, οι συνάδελφοι οστεολόγοι και αρχαιολόγοι που ανέτρεξαν ξανά στον σκελετό για τυχόν κάτι νεότερο διαπίστωσαν πως υπήρχαν ήπια, σχεδόν ανεπαίσθητα, σημάδια καθυστέρησης στην ανάπτυξη – επίσης χαρακτηριστικό εμφάνισης του συνδρόμου και σήμερα.
– Και το σύνδρομο Τέρνερ; Είναι το πρώτο που ανακαλύπτετε σε αρχαίο σκελετό;
Ναι, είναι το πρώτο. Εμφανίζεται με ένα Χ χρωμόσωμα, είναι κάπως πιο σπάνιο – το εμφανίζει ένα στα 2.000-3.000 άτομα. Και επειδή στην αρχή δεν ήμασταν απολύτως βέβαιοι, το αλληλουχήσαμε δέκα φορές περισσότερο από τα άλλα δείγματα, ώστε να μπορέσουμε να έχουμε το DNA σε πολλά αντίγραφα και να βεβαιωθούμε πως αυτό που βλέπουμε είναι ακριβές.
Μιλάμε για ένα άτομο που πέθανε 18-19 χρόνων, με βάση την οστολογική εκτίμηση. Ακόμη κάτι ενδιαφέρον στην περίπτωση αυτή είναι πως, στην πρώτη ανάλυση το άτομο oστολογικά είχε χαρακτηριστεί ως θηλυκό, αλλά στη συνέχεια διαπιστώθηκε πως, παρά την ηλικία του, μάλλον δεν είχε περάσει την ήβη, λόγω χαμηλού οιστρογόνου – κάτι που συμβαίνει συχνά σε άτομα με σύνδρομο Τέρνερ.
– Είναι εντυπωσιακό το ότι από ένα ελάχιστο δείγμα DNA διαπιστώνετε τόσο πολλά…
Μιλάμε πράγματι για ελάχιστες ποσότητες. Για παράδειγμα, τα μικρά οστάρια στα οποία αναφερθήκαμε είναι μεγέθους από 5-20 μιλιγκράμ. Δηλαδή, οριακά δεν μπορείς να το δεις και σε ένα eppendorf (μικρό σωληνάκι εργαστηρίου).
Μερικές φορές το βλέπουμε και εμείς κάπως σαν «ντετεκτιβίστικη» δουλειά όπου έχουμε πολύ, πολύ λίγα στοιχεία και προσπαθούμε να αναπαραστήσουμε τι μπορεί να συνέβαινε.
Ουσιαστικά, την τελευταία δεκαετία έχει γνωρίσει μεγάλη άνθηση ο τομέας αυτός του αρχαίου DNA, γιατί έχουν αναπτυχθεί και αναπτύσσονται διαρκώς καινούργιες μέθοδοι στο εργαστήριο και υπολογιστικές, ώστε ό,τι μπορεί να έχει επιβιώσει από το ελάχιστο αυτό δείγμα να αξιοποιείται. Με το DNA μπορέσαμε να πούμε την ιστορία αυτών των ανθρώπων και να μιλήσουμε για κάτι που δεν θα είχαμε κανέναν άλλο τρόπο να γνωρίζουμε.
– Σε περίπτωση επιμόλυνσης ή αλλοίωσης του DNA, καταστρέφεται το δείγμα; Ή μπορεί να ανακτηθεί και να υποστεί επεξεργασία;
Δεν καταστρέφεται, αλλά γίνεται πολύ πιο δύσκολη η αξιοποίησή του. Είναι σαν να ρίχνεις το μπουκαλάκι με το DNA που σε ενδιαφέρει σε μία τεράστια λίμνη, συνεπώς είναι πολύ πιο δύσκολο να «ψαρέψεις» στη συνέχεια αυτά τα αυθεντικά αρχαία κομμάτια.
– Εκτός από βιολόγους, ποιες άλλες ειδικότητες περιλαμβάνει η ομάδα σας;
Στην ομάδα είμαστε κατά βάση βιολόγοι – γενετιστές, αρχαιολόγοι και οστεολόγοι. Και εφόσον ο κάθε σκελετός ερχόταν από διαφορετική ανασκαφή, συνεργαζόμασταν και με τους οστεολόγους της εκάστοτε ανασκαφής.
Αλλος ένας σκελετός που ταυτοποιήθηκε με σύνδρομο Klinefelter στο Trinity Burial Ground – Φωτ.: Oxford Archaeology
– Πώς αποφασίσατε να εστιάσετε σε γενώματα φύλου που συνδέονταν με παθολογίες γονιμότητας;
Η αλήθεια είναι πως τα ίδια τα δεδομένα μάς οδήγησαν εκεί. Είχαμε, και εγώ προσωπικά, το ενδιαφέρον να δούμε και πράγματα που έχουν να κάνουν με την υγεία. Υπάρχει κι αυτή η πλευρά στην ανάλυση, το τι μπορούμε να μάθουμε για την υγεία μας, την υγεία των ανθρώπων σε διάφορες χρονικές περιόδους και τις προσαρμογές (διατροφής, τρόπου ζωής κ.ο.κ) και τις επιπτώσεις τους στο DNA. Αλλά τα συγκεκριμένα ευρήματα ήταν σαν να «φώναξαν». Θυμάμαι ακόμα το πρώτο διάγραμμα που έκανα, περίπου 1,5 χρόνο πριν, όπου όλα τα data points που καθορίζουν τα XX και XY ήταν ακριβώς στη μέση. Και αναρωτήθηκα αν είχα κάνει κάτι πολύ λάθος ή αν συνέβαινε κάτι πολύ ενδιαφέρον – κι ευτυχώς, ήταν το δεύτερο.
– Πιστεύετε πως οι άνθρωποι αυτοί διέφεραν με κάποιο τρόπο προφανή από τους συμπολίτες τους και είχαν επίγνωση της διαφορετικής φύσης τους όταν έζησαν;
Εκεί αρχίζει περισσότερο το κομμάτι της υπόθεσης, αλλά με τη συναρπαστική της έννοια… Κοιτάξτε. Οσον αφορά το σύνδρομο Down, επειδή ακριβώς ήταν νεογνό, πιστεύουμε πως είχε προβλήματα υγείας –που ίσως συνέβαλαν και στον τόσο πρόωρο θάνατο–, οπότε ήταν ίσως λίγο πιο εμφανές. Στην περίπτωση με το σύνδρομο Τέρνερ, έχουμε τους περισσότερους άγνωστους παράγοντες. Γιατί το άτομο βρέθηκε όχι σε οικογενειακό τάφο, αλλά σε σπηλιά – κάτι που ήταν κοινό 500 χρόνια πριν, αλλά όχι και απαραίτητο πως το άτομο είχε καταφύγει εκεί για να απομονωθεί. Οπότε δεν είμαστε σίγουροι κατά πόσο είχε επίγνωση αυτό το άτομο. Τώρα, όσον αφορά τα άτομα με Klinefelter, πολλές φορές ακόμη και σήμερα μπορεί κάποιος να διαπιστώσει το σύνδρομο αργότερα στη ζωή του, π.χ να διαγνωστεί επειδή δυσκολεύεται να κάνει παιδιά. Οπότε, με βάση τα στοιχεία που έχουμε, δεν φαίνεται να είχαν κάποια εικόνα μιας διαφορετικότητας.
– Δηλαδή, θα μπορούσαμε, βάσει της συγκεκριμένης έρευνας, να μιλήσουμε για ταυτότητα φύλου στην αρχαιότητα;
Κοιτάξτε… Δεν έχουμε κάποια ένδειξη, κάποια εικόνα ποια ήταν η ταυτότητα φύλου για παράδειγμα των ανθρώπων με Κlinefelter. Σε άλλες περιπτώσεις αρχαιολογικές έχει προκύψει, όπως σας είπα, να βρεθεί ένας σκελετός θαμμένος με ένα σπαθί και έναν καθρέπτη – που ήταν περίπτωση ΧΧΥ, Klinefelter δηλαδή… Η αλήθεια είναι πως τα άτομα με Κlinefelter είναι πιθανότερο να έχουν δυσφορία φύλου (σ.σ. Gender dysphoria, το άγχος που βιώνουν κάποια άτομα λόγω της σημαντικής ασυμφωνίας μεταξύ του φύλου με το οποίο αυτοπροσδιορίζονται και του φύλου με το οποίο γεννήθηκαν). Παρ’ όλα αυτά, εμείς δεν έχουμε καμία ένδειξη για την έμφυλη ταυτότητα αυτών των ατόμων.
– Από το DNA μπορείτε να βρείτε την ηλικία, το ύψος, τις ασθένειες, τα σύνδρομα… Τι άλλο προσδοκάτε να ανακαλύψετε;
Στο πλαίσιο της έρευνας που κάνω εγώ, ένα από τα πρώτα πράγματα είναι μετακινήσεις πληθυσμών. Πώς να βρούμε γενετικά τις επιρροές των διαφόρων λαών που κάθε αιώνα είχαν σχέσεις με τη Βρετανία. Αυτό είναι κάτι που μαθαίνουμε ολοένα και περισσότερο από τα γονιδιώματα που αποκτούμε. Κάτι, επίσης, που πολύ εύκολα μπορούμε να μάθουμε, είναι οι συγγενείς. Εχει να κάνει και με το πιο εξελικτικό κομμάτι, με προσαρμογές, όπως είπα και νωρίτερα, το πώς οι αλλαγές στο περιβάλλον και την κουλτούρα αντικατοπτρίζονται στο DNA.
Σκελετός στο μεσαιωνικό νεκροταφείο κάτω από το Longwall Quad – Φωτ.: Oxford Archaeology.
– Ενα παράδειγμα;
Για παράδειγμα, την εποχή που ο κόσμος άρχισε να χρησιμοποιεί περισσότερο το γάλα, να έχει κοπάδια και να αξιοποιεί τα πρόβατα και τις αγελάδες, αρχίζουμε να βλέπουμε μεγάλη αύξηση της μετάλλαξης που μας κάνει ανεκτικούς στη λακτόζη. Επίσης, αρχίζουμε να βλέπουμε κάποια σημάδια στο DNA που φαίνεται να είναι αποτέλεσμα επιδημιών, όπως της πανούκλας, του «μαύρου θανάτου» τον 14ο αιώνα, οπότε πέθαινε ένας στους πέντε στην Αγγλία. Βλέπουμε δηλαδή να γίνονται πολύ πιο σημαντικά κάποια γονίδια που συνδέονται με την άμυνα σε μικροοργανισμούς. Αν τα είχες επιβίωνες, αν όχι, ήταν πιθανό να πεθάνεις.
– Με ποιον τρόπο είναι σημαντικά τα ευρήματα της μελέτης σας;
Ουσιαστικά μπορούμε πλέον να δούμε κάτι που μέχρι πριν δεν ήταν ορατό. Και ελπίζω πως έτσι μπορούμε να διευρύνουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε για το παρελθόν. Επίσης, διαπιστώνουμε, αν και κάθε φορά εκπλησσόμαστε, το πόσο κοινή είναι η ρίζα. Πολλά πράγματα μπορεί να μην τα περιμένουμε, αλλά μετά αναρωτιόμαστε γιατί δεν τα περιμέναμε. Οπως υπάρχουν σήμερα, δηλαδή, άτομα με σύνδρομα, έτσι υπήρχαν και στο παρελθόν. Κι αυτό προσωπικά το βρίσκω κάπως παρηγορητικό. Σε κάνει να νιώθεις πως συνδέεσαι με πιο προσωπικό τρόπο με το παρελθόν.
Nέα τεχνολογία συστήματος κάμερας αναμένεται να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι οικολόγοι και οι κινηματογραφιστές κατανοούν και οπτικοποιούν το πώς αντιλαμβάνονται διάφοραζώατα χρώματα, στα φυσικά τους ενδιαιτήματα.
Επικεφαλής της έρευνας που δημοσιεύτηκε στο Plos Biology ήταν η Vera Vasas από το University of Sussex της Μεγάλης Βρετανίας. Συνεργάστηκε με ερευνητές από το Hanley Color Lab στο George Mason University των ΗΠΑ.
Δημιούργησαν μια κάμερα με σύστημα υπερφασματικής απεικόνισης, τεχνική που μπορεί να ‘συλλάβει’ ίσα μήκη κύματος φωτός, πέραν του ορατού και του υπεριώδους φάσματος.
Τη συνδύασαν με λογισμικό που εκτιμά τα χρώματα που μπορεί να δει κάθε ζώο, με ακρίβεια ποσοστού μεγαλύτερου του 92%.
Ιδού το αποτέλεσμα.
Στο βίντεο αυτό, βλέπετε πώς βλέπει μια κάμπια και μια αράχνη όπως τις βλέπει μια μέλισσα, τον ουρανό όπως τον βλέπουν οι ατριχόρνιθες (πτηνά γνωστά για την ικανότητες τους να μιμούνται φωνές άλλων πουλιών) και τελικά πώς αντιλαμβάνονται το ίδιο χρώμα άνθρωποι, μέλισσες, σκύλοι και παγόνια.
Θα δείτε και πώς φαίνεται στα πουλιά το αντιηλιακό που βάζουμε στο δέρμα μας, όπως και πώς αντιλαμβανόμαστε εμείς, τα πτηνά, ένα ποντίκι και μια μέλισσα το γρασίδι.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΠΟΥ ΕΛΥΣΑΝ ΟΙ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ
Έως τώρα οι επιστήμονες δεν είχαν αποκωδικοποιήσει τους μοναδικούς οπτικούς κόσμους διαφόρων ειδών. Ήξεραν πως κάθε ζώο έχει το μοναδικό σετ φωτοδεκτών, ως εκ τούτου αντιλαμβάνεται τα χρώματα διαφορετικά και μπορούσαν να συμπεράνουν στατικές σκηνές από την οπτική κάθε ζώου.
Πολλά, όπως οι μέλισσες και μερικά πουλιά, αντιλαμβάνονται χρώματα πέρα από τις ανθρώπινες δυνατότητες, όπως το υπεριώδες φως.
Αυτή η διαφορά πηγάζει από τους ποικίλους φωτοϋποδοχείς στα μάτια τους.
«Παρέμενε άγνωστη η αντίληψη τους επί κινούμενων αντικειμένων, κάτι που είναι ζωτικής σημασίας για εκείνα αφού τα βοηθά να βρουν τροφή, να επιλέξουν σύντροφο και να αποφύγουν θηρευτές», όπως είπε ο βιολόγος του George Mason University και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Daniel Hanley.
Οι προσπάθειες έπεφταν πάνω σε εμπόδια όπως οι χρονοβόρες διαδικασίες, οι συγκεκριμένες απαιτήσεις φωτισμού και η αδυναμία καταγραφής της κίνησης των ειδών.
Η νέα τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει τους επιστήμονες να καταλάβουν πώς πραγματικά τα κάνουν όλα αυτά, ώστε και να τα προστατεύσουν.
PLOS BIOLOGY
«Πήγαμε σε εξωτερικούς χώρους για να κινηματογραφήσουμε τα πουλιά στα δέντρα και μόνο τότε καταλάβαμε πόσο φωτεινός είναι ο ουρανός με τα χρώματα του υπεριώδους φωτός. Έχει διαφορετικό χρώμα για τα περισσότερα ζώα από αυτό που έχει για εμάς», εξήγησε η Vera Vasas.
Οι συγγραφείς της εργασίας είπαν και ότι 160.000.000 πουλιά πεθαίνουν κάθε χρόνο, σε πρόσκρουση με την επιφάνεια τζαμιών που έχουν για προσόψεις ή για μπαλκόνια κτίρια. Άρα υπήρχε ανάγκη να βρεθεί ένας τρόπος να προστατευτούν.
Υπάρχουν μεν, αυτοκόλλητα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε αυτές τις επιφάνειες που απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία, αλλά επειδή δεν μπορούμε να τη δούμε είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε πώς ακριβώς επηρεάζονται τα πτηνά.
«Με τη νέα τεχνολογία μπορούμε να δούμε τώρα, τι βλέπουν τα πουλιά» εξήγησε ο Hanley. Σε εκείνον ανήκει η φωτογραφία που ακολουθεί και δείχνει πώς βλέπουμε εμείς, oι σκύλοι, οι μέλισσες και τα παγόνια τα φτερά των τελευταίων.
PLOS BIOLOGY
Εν ολίγοις, αυτό το πρωτοποριακό σύστημα κάμερας όχι μόνο σηματοδοτεί μια τεχνολογική ανακάλυψη, αλλά σηματοδοτεί επίσης ένα νέο κεφάλαιο στην κατανόησή μας για το ζωικό βασίλειο, φέρνοντάς μας πιο κοντά στο να βιώσουμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια τους.
Σχεδόν το 75% των ΗΠΑθα μπορούσε να πληγεί από καταστροφικούς σεισμούς, σύμφωνα με μελέτη του Αμερικανικού Γεωλογικού Ινστιτούτου (USGS). Η νέα διαπίστωση, η οποία έγινε από ένα μοντέλο που χρησιμοποιείται για την κατασκευή ενός χρωματικά κωδικοποιημένου χάρτη, αποκαλύπτει ότι εκατομμύρια Αμερικανοί ζουν σε περιοχές υψηλού σεισμικού κινδύνου. Αυτό περιλαμβάνει γνωστές ζώνες σεισμικής επικινδυνότητας όπως το Λος Άντζελες, το Σαν Φρανσίσκο, το Πόρτλαντ και το Σιάτλ, αλλά και πόλεις όπως το Σολτ Λέικ Σίτι και το Μέμφις.
Σύμφωνα με το νέο μοντέλο, 37 πολιτείες των ΗΠΑ έχουν βιώσει σεισμούς πάνω από 5 βαθμούς τα τελευταία 200 χρόνια. Οι νέες πληροφορίες βοηθούν στην επικαιροποίηση των πιθανοτήτων καταστροφικών σεισμών στις σεισμικά ενεργές περιοχές της Αλάσκας και της Καλιφόρνιας και αναδεικνύουν την πιθανότητα σεισμών κατά μήκος του κεντρικού και βορειοανατολικού παράκτιου διαδρόμου του Ατλαντικού, ο οποίος περιλαμβάνει την Ουάσιγκτον, την Φιλαδέλφεια, τη Νέα Υόρκη και τη Βοστώνη.
«Οι σεισμοί είναι δύσκολο να προβλεφθούν, αλλά κάναμε μεγάλα βήματα με αυτό το νέο μοντέλο», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελετης Μαρκ Πίτερσεν, γεωφυσικός στο USGS. «Η επικαιροποίηση περιλαμβάνει περισσότερα ρήγματα, καλύτερα χαρακτηρισμένες επιφάνειες γης και υπολογιστικές εξελίξεις στη μοντελοποίηση που παρέχουν την πιο λεπτομερή εικόνα που έχει υπάρξει ποτέ για τους σεισμικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουμε», πρόσθεσε.
(USGS)
Οι επιστήμονες αναζητούν εδώ και δεκαετίες μοτίβα που θα μπορούσαν να προβλέψουν μεγάλους σεισμούς, αλλά χωρίς ακριβή χάρτη του φλοιού της Γης, οι προσπάθειες αυτές έχουν αποβεί άκαρπες. Οι γεωφυσικοί συγκεντρώνουν δεδομένα σχετικά με τα μεγέθη προηγούμενων σεισμών καθώς και τις περιοχές όπου συνέβησαν, για να δημιουργήσουν χάρτες κινδύνου που υποδεικνύουν τις περιοχές όπου θα μπορούσαν να συμβούν οι ισχυρότερες και συχνότερες δονήσεις.
Ο νέος χάρτης είναι το πρώτο Εθνικό Μοντέλο Σεισμικής Επικινδυνότητας που χαρτογραφεί αυτόν τον κίνδυνο και στις 50 πολιτείες των ΗΠΑ και είναι το αποτέλεσμα μιας συλλογικής προσπάθειας μεταξύ ομοσπονδιακών, πολιτειακών και τοπικών αξιωματούχων. Σύμφωνα με τα ευρήματα, η ισχύς των σεισμών στη Χαβάη έχει αυξηθεί- συνέπεια της αυξημένης ηφαιστειακής δραστηριότητας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην περιοχή.
«Το νέο μοντέλο σεισμικής επικινδυνότητας αποτελεί επίτευγμα-σταθμό για την ενίσχυση της δημόσιας ασφάλειας, κατέληξε ο Πίτερσεν.
Νέες ευκαιρίες >€11 εκατ. σε επιχειρήσεις για επίλυση σύγχρονων προκλήσεων με έρευνα και καινοτομία
Στο επίκεντρο των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ) που απευθύνονται σε επιχειρήσεις, βρίσκεται η ενέργεια και η πράσινη οικονομία. Στόχος είναι η ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων που ενισχύουν αφενός την ανταγωνιστικότητα των ίδιων των επιχειρήσεων, και αφετέρου, συμβάλλουν σε ένα μοντέλο ανάπτυξης που ανταποκρίνεται στις ανάγκες του σήμερα και διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του αύριο.
Δύο νέα προγράμματα συνολικού ύψους €10 εκατομμυρίων έχουν προκηρυχθεί το τελευταίο διάστημα, λειτουργώντας ως κίνητρο για τις κυπριακές επιχειρήσεις να επενδύσουν σε έρευνα και καινοτομία. Τα εργαλεία αυτά δεν προσφέρουν μόνο χρηματοδότηση, αλλά και υποστήριξη για τη μετουσίωση μίας ιδέας σε πράξη και την επιτυχή μεταφορά της στην αγορά, διευκολύνοντας την αξιοποίηση πολύτιμης τεχνογνωσίας από τους ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς οργανισμούς του τόπου, μέσω αμοιβαία επωφελών συνεργασιών.
Συγκεκριμένα, €4 εκατομμύρια διατίθενται στο πλαίσιο του προγράμματος «Έρευνα στις Επιχειρήσεις – Ενέργεια», το οποίο προσφέρει μέχρι €200.000 για την ανάπτυξη τεχνολογικών λύσεων στις πιο κάτω προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Κύπρος όσον αφορά στην παραγωγή, αποθήκευση, μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας:
Ανάλυση Κεραυνικής Δραστηριότητας σε Γραμμές Μεταφοράς
Επιτήρηση Υποσταθμών μέσω θερμικής απεικόνισης
Εντοπισμός Βλάβης στις Γραμμές Μεταφοράς
Ολιστική Διαχείριση της Μικρής ΦΒ/Διεσπαρμένης Παραγωγής στο Ηλεκτρικό Δίκτυο
Συστήματα αποθήκευσης ενέργειας
Χρήση ψηφιακών τεχνολογιών στο τομέα της παραγωγής ή/και αποθήκευσης ή/και μεταφοράς ή/και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας
Προτάσεις γίνονται δεκτές μέχρι 26 Ιανουαρίου 2024 μέσω της πύλης IRIS του ΙδΕΚ, ενώ περισσότερες πληροφορίες μπορούν να βρουν οι ενδιαφερόμενοι στον σύνδεσμο: https://bit.ly/3RQW2d2.
Επιπλέον, χρηματοδότηση μέχρι €600,000 προσφέρει το πρόγραμμα «CO-DEVELOP- REPowerEU», σε επιχειρήσεις που συνεργάζονται με ερευνητικό οργανισμό για την ανάπτυξη λύσεων σε ενεργειακές προκλήσεις στις πιο κάτω θεματικές:
Κλιματική αλλαγή, χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα
Ενσωμάτωση τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα ενεργειακά συστήματα
Λύσεις και τεχνολογίες για τη μείωση του κόστους των τεχνολογιών
Ανθεκτικότητα και ασφάλεια των ενεργειακών συστημάτων
Ενσωμάτωση στο δομημένο περιβάλλον – νέα υλικά, λύσεις και τεχνολογίες για κτήρια
Ενεργειακή απόδοση στη βιομηχανία
Τεχνολογίες αποθήκευσης Ενέργειας
Ανανεώσιμα καύσιμα και βιοενέργεια
Δέσμευση και Αποθήκευση Άνθρακα (CCS) & Δέσμευση και Χρήση Άνθρακα (CCU)
Ενεργειακά συστήματα μηδενικών καθαρών εκπομπών
Καταληκτική ημερομηνία για υποβολή προτάσεων μέσω της πύλης IRIS είναι η 29η Φεβρουαρίου 2024, ενώ σχετική πληροφόρηση βρίσκεται εδώ: https://bit.ly/41ter49.
Σε εξέλιξη, και με σκοπό τη διοχέτευση επιστημονικού ταλέντου στις κυπριακές επιχειρήσεις, βρίσκεται επίσης ο νέος κύκλος του προγράμματος «Διδακτορικό στη Βιομηχανία – PhDinIndustry», με προϋπολογισμό €1,75 εκατομμυρίων, εκ των οποίων €750,000 θα διατεθούν σε έργα στον τομέα της ενέργειας και της πράσινης ανάπτυξης. Το πρόγραμμα δίνει τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις να εργοδοτήσουν φοιτητές/τριες διδακτορικού επιπέδου, οι οποίοι θα υλοποιήσουν έργο Ε&Κ που συνάδει τόσο με τις δραστηριότητες της επιχείρησης όσο και με το περιεχόμενο της διδακτορικής διατριβής του ερευνητή/τριας, και εμπίπτει στις θεματικές των Επιστημών Ζωής, των Φυσικών Επιστημών και Μηχανικής, αλλά μπορεί να αφορά και εφαρμογές κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστήμων στους τομείς αυτούς.
Με πολλές άλλες ευκαιρίες να βρίσκονται στα σκαριά το αμέσως επόμενο διάστημα για στήριξη του επιχειρηματικού και ερευνητικού κόσμου της Κύπρου, απευθύνουμε κάλεσμα σε όλους τους ενδιαφερομένους να επισκέπτονται την ιστοσελίδα του ΙδΕΚ (www.research.org.cy) για ενημέρωση αναφορικά με τις εκάστοτε ανοικτές προσκλήσεις, ή και να εγγραφούν στο ενημερωτικό δελτίο του Ιδρύματος: https://bit.ly/3tSmPO3 ώστε να λαμβάνουν αυτόματα πληροφόρηση για όλα όσα προσφέρουμε.
Ευελπιστούμε ότι η πλούσια εργαλειοθήκη χρηματοδοτικών ευκαιριών και υποστηρικτικών υπηρεσιών που προσφέρει το Ίδρυμα, θα αξιοποιηθεί παραγωγικά και στο πλήρες φάσμα της. Θέλουμε οι κυπριακές επιχειρήσεις να αντιληφθούν τα πολυδιάστατα οφέλη που η καινοτομία μπορεί να επιφέρει και είμαστε βέβαιοι πως μια δοκιμή θα τις πείσει.
* Γενικός Διευθυντής Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ)
Tην απίστευτη στιγμή που ένας πύραυλος πετάει στο διάστημα μετά την επιτυχημένη εκτόξευση της SpaceX του Ελον Μάσκ, κατέγραψε κάμερα.
Τα πλάνα από τον θεατή στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνιας δείχνουν ένα έντονο φως να ανεβαίνει στον ουρανό μετά την εκτόξευση του σκάφους Falcon 9 που μεταφέρει 22 δορυφόρους Starlink σε χαμηλή γήινη τροχιά.
Ένας άλλος αυτόπτης μάρτυρας δημοσίευσε ένα παρόμοιο βίντεο στο X, με τον πύραυλο να ανεβαίνει ψηλά στον νυχτερινό ουρανό και τη λεζάντα να γράφει: «Αυτό ήταν πολύ ωραίο».
Η εκτόξευση πραγματοποιήθηκε στη βάση Vandenberg Space Force Base στην Καλιφόρνια, ενώ η αποστολή μεταδόθηκε ζωντανά μέσω διαδικτύου στις σελίδες της εταιρείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η SpaceX επιβεβαίωσε την επιτυχή ανάπτυξη των 22 δορυφόρων, που πιστεύει ότι θα τη βοηθήσει να παρέχει συνδεσιμότητα υψηλής ταχύτητας σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η τελευταία εκτόξευση της εταιρείας έχει ενθουσιάσει μεγάλο αριθμό χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, με έναν να γράφει: «Η SpaceX συνεχίζει να γράφει ιστορία ενώ όλοι κοιμόμαστε!», ενώ ένας άλλος είπε: «Πάντα μια ευχαρίστηση να παρακολουθείς».
Η SpaceX ιδρύθηκε το 2002 από τον Μασκ με στόχο τη μείωση του κόστους μεταφοράς στο διάστημα και τον αποικισμό του Άρη.
Η εταιρεία διαθέτει σήμερα τους πυραύλους Falcon 9 και Falcon Heavy μαζί με τα διαστημόπλοια Dragon και Starship.
Το Starlink είναι το δαπανηρό σύστημα δορυφορικού διαδικτύου του Μασκ, το οποίο υπερηφανεύεται ότι προσφέρει μια εμπειρία που απαιτεί ελάχιστη υποστήριξη και τα περισσότερα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης ενός πιάτου, διαχειρίζεται μέσω της εφαρμογής του.
Ωστόσο, οι ιδιοκτήτες αγροτικών κατοικιών που έχουν μεταβεί στο σύστημα έχουν καταγγείλει την εξυπηρέτηση πελατών της εταιρείας.
Το Starlink έχει χαιρετιστεί για την παροχή διαδικτύου στην εμπόλεμη Ουκρανία, αλλά οι αστρονόμοι φοβούνται ότι οι συσκευές μπορεί σύντομα να εμποδίσουν τη θέα του σύμπαντος – με περίπου 9.000 αστέρια ορατά από τον πλανήτη μας.
Νέα έρευνα έδειξε ότι ραδιοκύματα χαμηλής συχνότητας – όπως αυτά που παράγονται από τις μηχανές του Mασκ – διαρρέουν στον ουρανό, γεγονός που δυσκολεύει τους επιστήμονες να κάνουν αστρονομικές παρατηρήσεις, μεταδίδει η Daily Mail.
