Η απάντηση στο ερώτημα «γιατί η τρίχα μας σηκώθηκε… κάγκελο» βρίσκεται στο μακρινό μας παρελθόν και στους πολύ μακρινούς μας προγόνους.
Είναι αυτό το «μου σηκώθηκε η τρίχα κάγκελο», «ανατρίχιασα» ή αλλιώς «τσουτσούριασα». Το παθαίνουμε όταν φυσάει κρύο αεράκι, όταν είμαστε φοβισμένοι ή όταν βιώνουμε άλλα έντονα συναισθήματα, όπως συγκίνηση. Πώς εξηγείται, όμως, η αντίδραση αυτή; Γιατί ανατριχιάζουμε;
Καταρχάς, ας δούμε πού οφείλεται. Κάτω από την επιφάνεια του δέρματός μας υπάρχουν χιλιάδες μικροσκοπικοί μύες, οι λεγόμενοι ορθωτήρες μύες της τρίχας. Ένας για κάθε τρίχα στο σώμα μας.
Νεύρα που περιλαμβάνονται στο συμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο λειτουργικά έχει σχέση πρωταρχικά με τις αντιδράσεις του σώματος σε καταστάσεις στρες, ελέγχουν αυτούς τους μυς. Όταν, λοιπόν, λάβουν τα κατάλληλα χημικά ερεθίσματα από τον εγκέφαλο, δίνουν την εντολή στους μυς να σηκώσουν τις τρίχες μας όρθιες. Πρόκειται για μια ακούσια αντίδραση. Όπως όταν χτυπάει η καρδιά μας γρήγορα, όταν φοβόμαστε ή όταν είμαστε ενθουσιασμένοι.
Γιατί ανατριχιάζουν τα ζώα
Στους ανθρώπους, η ανατριχίλα δεν εξυπηρετεί ουσιαστικά κάποιον σκοπό, αλλά η ικανότητα αυτή είναι χρήσιμη στα περισσότερα μακρύτριχα θηλαστικά, καθώς και σε πολλά ερπετά και πτηνά, σύμφωνα με δημοσίευση στο περιοδικό Folia Primatologica. Η πιλοέγερση (piloerection) στην ουσία δημιουργεί ένα στρώμα μόνωσης (από τρίχες ή φτερά), για την προστασία τους από τα στοιχεία της φύσης.
Επιπλέον, όταν τα ζώα αισθάνονται απειλή, η αντίδραση αυτή τα κάνει να φαίνονται μεγαλύτερα στους πιθανούς εχθρούς. Φέρτε στον νου σας, για παράδειγμα, τους ακανθόχοιρους. Εσείς θα τους πλησιάζατε αν τους βλέπατε με όρθια τα αγκάθια; Πολλά άλλα είδη θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένων των χιμπατζήδων, έχουν την ίδια απόκριση στον φόβο.
Ανάπτυξη νέας τρίχας
Μια άλλη πιθανή εξήγηση για την ανατριχίλα είναι ότι μπορεί να διεγείρει την ανάπτυξη νέων τριχών. Το 2020, ερευνητές που μελέτησαν ποντίκια συνέδεσαν το χαρακτηριστικό αυτό με την αναγέννηση τριχών και τριχοθυλακίων. Τα νεύρα που συνδέονται με τους ορθωτήρες μυς φαίνεται να συνδέονται και με τα βλαστοκύτταρα των τριχοθυλακίων, τα οποία είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη των μαλλιών.
«Πρόκειται για μια απόκριση σε δύο στάδια: στο πρώτο, όταν σηκώνονται οι τρίχες, προσφέρουν έναν άμεσο και βραχυπρόθεσμο τρόπο ανακούφισης [από το κρύο]. Όταν, όμως, το κρύο διαρκεί, έχουμε το δεύτερο στάδιο, χάρη στον οποίο τα βλαστοκύτταρα γνωρίζουν ότι είναι καιρός για την αναγέννηση νέων τριχών», λέει η Δρ. Yulia Shwartz, βασική συγγραφέας της παραπάνω μελέτης.
Συμπέρασμα; Μπορεί να ανατριχιάζουμε όταν φυσάει κρύο αεράκι, αλλά δυστυχώς οι τρίχες μας δεν κάνουν και πολλά για να μας κρατήσουν ζεστούς. Στην ουσία είναι μια ακόμα υπενθύμιση των δεσμών που έχουμε με το βασίλειο θηλαστικών, πτηνών και ερπετών.
