Εξορύξεις από αστεροειδείς, εργαστηριακό κρέας, αυτοοδήγηση, ενέργεια από τη θάλασσα και διαδικτυακή οικονομία; Σας φαίνονται κάτι αλλόκοτο ή μακρινό; Όχι, δεν είναι και τόσο. Στην πραγματικότητα πρόκειται για πέντε ιδέες – καλές ή κακές – που ψάχνουν την εφαρμογή του. Και την ψάχνουν άμεσα. Πιο συγκεκριμένα εντός του αιώνα που διανύουμε – κάποιες άμεσα, κάποιες λίγο αργότερα – αλλάζοντας ριζικά το μέλλον.
Κάθε τόσο στην ιστορία γίνεται μια μεγάλη επανάσταση. Η αγροτική επανάσταση, η βιομηχανική επανάσταση, η επανάσταση του διαδικτύου. Πιο μικρές αλλά εξίσου επαναστατικές ιδέες εμφανίζονται σε ακόμη πιο μικρά ιστορικά διαστήματα. Από αυτές εξάλλου ξεκινούν τα πάντα. Ή όχι. Μπορεί να είναι αμφιλεγόμενες. Ή όχι. Τις περισσότερες φορές είναι νεωτεριστικές και δυστυχώς είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πως θα καταλήξουν.
Εργαστηριακό κρέας
Η παραγωγή κρέατος θεωρείται πολύ δαπανηρή και απαιτεί πολλούς πόρους. Για παράδειγμα η παραγωγή ενός κιλού βοδινού κρέατος απαιτεί 1.847 γαλόνια νερό. Τα κρέατα εργαστηρίου προωθούνται ως η λύση.
Αυτές οι αυτο – αναπαραγωγικές καλλιέργειες μυϊκών ιστών λειτουργούν ως εξής. Το κρέας αναπτύσσεται μέσα σε μια δεξαμενή με βάση ζωικά βλαστοκύτταρα τα οποία τρέφονται με θρεπτικά συστατικά μέχρι να αναπτυχθούν σε μεγάλα κομμάτια ζωικού ιστού. Το χαρακτηρίζουν καλλιεργημένο ή καθαρό ή οικολογικό κρέας, επειδή τα ζώα – δότες δεν θα χρειάζεται να θανατώνονται.
Το εργαστηριακό κρέας έχει πολύ μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Μια μελέτη του 2011 υπολόγισε ότι η καλλιέργεια κρέατος από βλαστοκύτταρα χρειάζεται 200 φορές λιγότερο έδαφος και περίπου 30 φορές λιγότερο νερό από την εκτροφή μιας αγελάδας για ένα κιλό βοδινού. Και περίπου τη μισή ενέργεια. Ωστόσο, μια πιο πρόσφατη, λιγότερο αισιόδοξη ανάλυση δείχνει ότι το εργαστηριακό κρέας θα μπορούσε στην πραγματικότητα να είναι πιο ενεργειοβόρο από το κοτόπουλο, αν και λιγότερο από το μοσχάρι.
Για το εργαστηριακό κρέας μάλλον δεν θα περιμένουμε πολύ. Το πρώτο εργαστηριακό χάμπουργκερ του κόσμου μαγειρεύτηκε και καταναλώθηκε σε μια συνέντευξη Τύπου στο Λονδίνο το 2013. Η πρώτη προσπάθεια για τη δημιουργία τεχνητού κρέατος έγινε το 2016 από μια start up. Ένα χρόνο αργότερα η νεοφυής εταιρεία μπορεί να παράγει 450 γραμμάρια βοδινού για 2.400 δολάρια. Επίσης φέτος μια αμερικανική start up ανακοίνωσε ότι δημιούργησε στο εργαστήριο κρέας κοτόπουλου και πάπιας. Μια ακόμη ισχυρίζεται ότι θα είναι σε θέση να πουλήσει εργαστηριακό κρέας στα καταστήματα εντός του 2018.
Ένα πρόβλημα για τους παραγωγούς είναι η ταχύτητα με την οποία το κρέας θα μπορεί να παραχθεί, κάτι το οποίο μελετούν τώρα βιοτεχνικές startups. Η αύξηση της παραγωγής παραμένει πρόκληση, η οποία αντικατοπτρίζεται στο κόστος. Ωστόσο, όσο η διαδικασία θα κλιμακώνεται και η είσοδος αυτών των προϊόντων στην αγορά θα κοντεύει, το κόστος αναμένεται να ακολουθήσει καθοδική πορεία. Από την πλευρά της αγοράς υπάρχει ενδιαφέρον, ενώ μια πρόσφατη έρευνα υποστηρίζει ότι το 70,6% των καταναλωτών θα δοκίμαζαν εργαστηριακό κρέας.
Αυτοοδήγηση
Ο αριθμός των θανατηφόρων τροχαίων είναι ιλιγγιώδης. Περισσότεροι από 1,2 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους λόγω τροχαίων και περίπου 20 εκατομμύρια τραυματίστηκαν το 2013. Σχεδόν το 40% των θανάτων συνέβησαν στην Κίνα και την Ινδία. Εννέα στα δέκα τροχαία συμβαίνουν εξαιτίας ανθρώπινου λάθους. Αυτός είναι ένας όρος που καλύπτει τα πάντα, από την υπερβολική ταχύτητα και το να οδηγεί κανείς μεθυσμένος έως και την απλή απροσεξία.
Εμπειρογνώμονες αναφέρουν ότι η μετάβαση σε μια νέα εποχή οδήγησης με αυτοματοποιημένα οχήματα θα μπορούσε να εξαλείψει τα τροχαία και να αποτρέψει το 90% των θανάτων που σχετίζονται με την κυκλοφορία. Με βάση τα στοιχεία του 2013, αυτό σημαίνει ότι κάθε χρόνο θα σώζονταν περίπου 1,1 εκατομμύρια ζωές.
Οι προβλέψεις για το πότε θα μπουν τα αυτοοδηγούμενα οχήματα στην ζωή μας διαφέρουν. Κάποιοι προβλέπουν ότι αυτό θα συμβεί το 2026 ή και αργότερα. Ο Έλον Μασκ της Tesla υποστηρίζει, ωστόσο, ότι το πρώτο αυτοματοποιημένο όχημα θα έχει αναπτυχθεί μέχρι το 2019.
Σίγουρα πάντως θα πάρει πολύ περισσότερο μέχρι να βγουν αρκετά αυτοματοποιημένα οχήματα στους δρόμους, ώστε να μειωθεί σημαντικά το ποσοστό των ατυχημάτων. Και επίσης ούτε αυτά τα οχήματα θα είναι 100% ασφαλή.
Σίγουρα δεν θα παίζουν με το κινητό τους ή δεν θα τους παίρνει ο ύπνος ενώ κινούνται αλλά θα μπορούσαν να χακαριστούν για παράδειγμα. Επίσης θα μπορούσαν να υπάρξουν κι άλλα σοβαρά ηθικά διλήμματα, όπως για παράδειγμα να κληθούν τα αυτοκίνητα να αποφασίσουν ανάμεσα στον θάνατο του επιβάτη τους ή ενός πεζού.
Διαδικτυακή οικονομία
Δύο δισεκατομμύρια ενήλικοι δεν έχουν τραπεζικό λογαριασμό επειδή δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε τράπεζα. Είτε γιατί αποκλείονται – για παράδειγμα οι γυναίκες σε αρκετές χώρες του κόσμου – είτε γιατί τα εισοδήματά τους είναι πολύ χαμηλά. Χωρίς πρόσβαση στη χρηματοδότηση οι άνθρωποι βασίζονται στα μετρητά, δεν μπορούν να αποταμιεύσουν αποτελεσματικά ή να επενδύσουν και αποκτούν χρέη.
Οι υποστηρικτές του Blockchain πιστεύουν ότι η απάντηση είναι να ξεχάσουμε εντελώς τις τράπεζες. Ας δούμε όμως πρώτα τι είναι το Blockchain. Το πιο γνωστό ψηφιακό νόμισμα είναι βέβαια το Bitcoin. Το δίκτυο Bitcoin μοιράζεται ένα δημόσιο λογιστικό βιβλίο που ονομάζεται «blockchain» (αλυσίδα των μπλοκ). Αυτό το βιβλίο περιέχει κάθε συναλλαγή που έχει ποτέ επεξεργαστεί από το δίκτυο, επιτρέποντας την εξακρίβωση της εγκυρότητας κάθε συναλλαγής. Οι blockchains χρησιμοποιούν δηλαδή κρυπτογραφικές αποδείξεις για να δημιουργήσουν ασφαλή, αμετάβλητα ψηφιακά αρχεία. Οι οικονομικές συναλλαγές, οι συμβάσεις, τα συμβόλαια, τα έγγραφα κυριότητας μπορούν να αποθηκευτούν στις blockchains. Αν λοιπόν κάποιος με σύνδεση στο διαδίκτυο και ένα κινητό τηλέφωνο μπορεί να στείλει, να αποταμιεύσει και να δανειστεί χρήματα, η παγκόσμια οικονομία θα μπορούσε να αλλάξει άρδην. Τα κρυπτονομίσματα θα μπορούσαν να γίνουν τα νέα μετρητά. Άνθρωποι με χαμηλά εισοδήματα θα μπορούσα να ανοίξουν μικρές επιχειρήσεις, να ασφαλιστούν ή να στείλουν χρήματα στο εξωτερικό εύκολα και οικονομικά.
Η τεχνολογία αυτή κι έχει κι άλλες εφαρμογές πέρα από τη χρηματοδότηση. Οι blockchains θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της απάτης και της διαφθοράς – προστατεύοντας π.χ. τα ηλεκτρονικά συστήματα ψηφοφορίας. Χώρες όπως η Σουηδία και η Γεωργία τις χρησιμοποιούν ήδη για να ασφαλίσουν κυβερνητικά αρχεία αλλά και για να καταγράψουν την ιδιοκτησία γης. Μια έρευνα της εταιρείας management McKinsey το 2015, προέβλεπε ότι η πρώτη κυβέρνηση θα έχει εισπράξει τους φόρους χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των blockchain έως το 2023.
Όμως, ενώ οι blockchains χρησιμοποιούνται ήδη, η εφαρμογή τους σε ευρύτερη κλίμακα θα μπορούσε να διαταράξει βαθιά τις υπάρχουσες βιομηχανίες με απρόβλεπτες μεθόδους. Το αν η τεχνολογία αυτή θα συμβάλλει στη μείωση της φτώχειας, επίσης, είναι κάτι που εξαρτάται από το πως ακριβώς θα εφαρμοστεί. Κι αν τελικά οι φτωχότεροι του κόσμου θα μπορούσαν να έχουν κάποιο όφελος, πρώτα θα πρέπει να τους εξασφαλιστεί πρόσβαση στο Διαδίκτυο.
Ενέργεια από τη θάλασσα
Οι πυρηνικές αντιδράσεις απελευθερώνουν τεράστια ποσά ενέργειας. Η σχάση ουρανίου – ο τύπος αντίδρασης που χρησιμοποιείται στα σημερινά πυρηνικά εργοστάσια – απελευθερώνει περίπου 2,7 εκατομμύρια φορές περισσότερη ενέργεια ανά γραμμάριο από ό,τι ο άνθρακας. Όμως οι πυρηνικοί αντιδραστήρες σχάσης κρύβουν κινδύνους: τα ραδιενεργά απόβλητα και ο μικρός αλλά σοβαρός κίνδυνος πυρηνικού ατυχήματος.
Αντίθετα, οι αντιδραστήρες σύντηξης είναι ασφαλείς και δεν παράγουν σχεδόν καθόλου ραδιενεργά απόβλητα. Το προϊόν τους, το ήλιο, είναι ένα μη τοξικό αέριο που χρησιμοποιείται σε όλα, από τα μπαλόνια ηλίου έως τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων.
Και τα καύσιμα σύντηξης είναι εύκολο να βρεθούν: το δευτέριο είναι άφθονο στο θαλασσινό νερό και το τρίτιο μπορεί να φτιαχτεί από λίθιο. Σε μια αντίδραση σύντηξης, αυτά τα καύσιμα παράγουν περίπου τέσσερις φορές περισσότερη ενέργεια ανά γραμμάριο από την σχάση του ουρανίου ή 11,3 εκατομμύρια φορές περισσότερη από την καύση του άνθρακα. Ένα μόνο γραμμάριο θα παράγει αρκετή θερμότητα για να βράσει το νερό σε μια πισίνα.
Το πρόβλημα είναι ότι ακόμα δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη σύντηξη. Οι αντιδράσεις σύντηξης απαιτούν σταθερές θερμοκρασίες εκατομμυρίων βαθμών Κελσίου. Η έρευνα συνεχίζεται εδώ και δεκαετίες αλλά, από το 2017, χρειάζεται περισσότερη ενέργεια για να προχωρήσει η αντίδραση – και να συνεχίσει – παρά για να φτάσεις στο τέλος. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι ακόμη ένας βιώσιμος τρόπος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Υπάρχει ένα παλιό ανέκδοτο που λέει ότι η ενέργεια σύντηξης είναι μόνο 30 χρόνια μακριά – και πάντα θα είναι.
Αυτό πάντως θα μπορούσε να αλλάξει. Σημαντικές τεχνολογικές προκλήσεις έχουν επιλυθεί τα τελευταία 20 χρόνια και συνεχίζονται οι επενδύσεις στην τεχνολογία σύντηξης, εξαιτίας τη προοπτικής ενός σχεδόν ανεξάντλητου εφοδιασμού καθαρής ενέργειας.
Τριάντα πέντε χώρες συνεργάζονται για τη δημιουργία της μεγαλύτερης συσκευής μαγνητικής σύντηξης στον κόσμο στη Νότια Γαλλία. Επιδιώκεται η παραγωγή καθαρής ενέργειας για πειραματικούς σκοπούς έως τα τέλη του 2025. Ωστόσο, θα περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι αυτή η ενέργεια να αξιοποιηθεί στα σπίτια, τα αυτοκίνητα και τα γραφεία μας.
Ορυχεία στον ουρανό
Η εξόρυξη σε αστεροειδείς μπορεί να ακούγεται σαν σκηνή από ταινία του Star Trek, αλλά υπάρχουν πολλές εταιρείες που το βλέπουν πολύ σοβαρά. Για παράδειγμα η εταιρεία «Πλανητικοί Πόροι», μια εταιρεία που ιδρύθηκε το 2012 και στους συμβούλους της περιλαμβάνονται ο σκηνοθέτης Τζέιμς Κάμερον και ο συνιδρυτής της Google Λάρι Πέιτζ.
Πολλοί αστεροειδείς στο ηλιακό μας σύστημα είναι πλούσιες πηγές πολύτιμων ορυκτών, όπως η πλατίνα και ο χρυσός. Μπορεί επίσης να έχουν νερό, το οποίο θα μπορούσε να συλλεχθεί για την παραγωγή καυσίμων των πυραύλων και να προμηθεύσει μελλοντικές διαστημικές κοινότητες.
Οι εξορύξεις στον ουρανό θα είναι ένα τολμηρό κατόρθωμα της μηχανικής. Η πρόσβαση στους αστεροειδείς που περιστρέφονται δεκάδες εκατομμύρια χιλιόμετρα γύρω από τη Γη, η προσεδάφιση σε αυτά ανθρακωρύχων – ρομπότ και η μεταφορά των μεταλλευμάτων πίσω στη Γη θα είναι τόσο δύσκολη όσο και δαπανηρή. Αρχικά θα πρέπει να στείλουμε σε αυτούς μικρούς στόλους μεταλλευτικών ανιχνευτών.
Μια μελέτη του Caltech (Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια), το 2012 εκτίμησε το κόστος της «αιχμαλώτισης» και επιστροφής ενός μόνο αστεροειδούς 500 τόνων και 7 μέτρων σε πλάτος που βρίσκεται κοντά στη Γη, σε υψηλή σεληνιακή τροχιά, γύρω στα 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια. Είναι πολλά χρήματα, αν και δεν είναι ένα αδιανόητο ποσό.
Και η πιθανή ανταμοιβή είναι κυριολεκτικά αστρονομική. Ένας πλούσιος σε πλατίνα αστεροειδής 500μ (1640ft) θα μπορούσε να παράγει περίπου 175 φορές την τρέχουσα παραγωγή πλατίνας στον κόσμο, ή και περισσότερο από το σύνολο των αποθεμάτων μετάλλων πλατίνας στον κόσμο, σύμφωνα με ειδική μελέτη του MIT.
Μπορεί να μην είμαστε και τόσο μακριά από την εξόρυξη σε αστεροειδής. Ο Κρις Λεβίκι, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας «Πλανητικοί Πόροι», αναμένει ότι θα έχουμε αντλήσει νερό από τους αστεροειδείς σε εμπορική κλίμακα, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2020, δηλαδή σε λιγότερο από 10 χρόνια από τώρα.
