Συμμετέχω σε κάνα δυο γκρουπ μαμάδων στο Facebook (αυτή η μάστιγα!) και τις τελευταίες μέρες διαβάζω με έκπληξη διάφορες αναρτήσεις που με άφθονη αυτοπεποίθηση προτρέπουν θηλάζουσες μητέρες να μείνουν μακριά από τους εμβολιασμούς γιατί τα εμβόλια «είναι σε πειραματικό στάδιο», ή γιατί βάζουμε «δηλητήρια» στα παιδιά μας.
Είμαι και εγώ θηλάζουσα μητέρα (η κόρη μου είναι 11 μηνών) και αυτή τη βδομάδα ανοίγει η πύλη εμβολιασμού για την ηλικία μου. Είμαι όμως και μοριακή βιολόγος και μπορώ να διαβάσω την βιβλιογραφία σχετικά με το θέμα.
Ας δούμε τι ισχύει λοιπόν και τι όχι, και ας πάρουμε η κάθε μία την απόφασή της, με βάση τα γνωστά, τα άγνωστα και την υπάρχουσα βιβλιογραφία.
Οι κλινικές μελέτες των εμβολίων έναντι της COVID-19 (στις οποίες στηρίχτηκαν οι αρχές για αδειοδότηση των εμβολίων) όντως δεν περιελάμβαναν θηλάζουσες μητέρες. Αυτό είναι αναμενόμενο μιας και οι θηλάζουσες θεωρούνται ειδικός πληθυσμός και δεν θα ήταν στην πρώτη γραμμή μιας κλινικής μελέτης (όπως αντιστοίχως και οι έγκυες γυναίκες).
Από τότε όμως που τα εμβόλια άρχισαν να χορηγούνται στον γενικό πληθυσμό έχουμε πολλά νέα δεδομένα.
Εμβόλια mRNA (Pfizer/BioNTech & Moderna)
Στις 20 Δεκεμβρίου 2020, το Ισραήλ ξεκίνησε ένα εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού κατά της COVID-19 με το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech. Μία ομάδα προτεραιότητας ήταν οι λειτουργοί υγείας, στους οποίους συμπεριλήφθηκαν και πολλές θηλάζουσες μητέρες. Μία μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό JAMA στις 12 Απριλίου 2021, έδειξε ότι όχι μόνο δεν υπήρξε καμία ανεπιθύμητη ενέργεια στις θηλάζουσες μητέρες και στα βρέφη τους, αλλά αντιθέτως η μητρική ανοσοαπόκριση (η παραγωγή δηλαδή αντισωμάτων στο αίμα) είχε ως αποτέλεσμα και την έκκριση των αντισωμάτων αυτών (IgG και IgA) και στο μητρικό γάλα. Τα αντισώματα αυτά μπορούν δυνητικά να προστατέψουν και τα βρέφη (τα οποία δεν θα εμβολιαστούν άμεσα αλλά αν νοσήσουν υπάρχει περίπτωση να κάνουν σοβαρή νόσο σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις).
Παρουσία αντισωμάτων στο μητρικό γάλα γυναικών που εμβολιάστηκαν με τα εμβόλια Pfizer/BioNTech ή Moderna, καταγράφηκε σε ακόμα μία μελέτη (με μικρό αριθμό δειγμάτων βέβαια, n=6).
Ακόμα μία μεγάλη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό American Journal of Obstetrics and Gynecology τέλη Μαρτίου 2021 σε 31 θηλάζουσες γυναίκες (18-45 ετών) έδειξε ότι όχι μόνο η ανοσοαπόκριση στα mRNA εμβόλια ήταν πολύ καλή, αλλά και ότι τα αντισώματα που πέρασαν στο μητρικό γάλα είχαν την ικανότητα να σταματάνε τον πολλαπλασιασμό του ιού SARS-CoV-2. Γεγονός που δυναμώνει ακόμα περισσότερο το σενάριο για πιθανή προστατευτική δράση του θηλασμού κατά της μόλυνσης του βρέφος από τον ιό.
Αύξηση της ποσότητας των αντισωμάτων (IgA και IgG) στο μητρικό γάλα μετά τον εμβολιασμό (Gray et al, 2021).
Γνωρίζουμε με σιγουριά ότι τα βρέφη που θηλάζουν προστατεύονται και από τον ιό;
Όχι.
Όμως υπάρχει μεγάλη πιθανότητα.
Για αυτό το λόγω και σε κάποιες χώρες, μητέρες συνεχίζουν τον θηλασμό μόνο και μόνο επειδή θα εμβολιαστούν άμεσα, και γυναίκες που σταμάτησαν προσπαθούν να ξανα-ξεκινήσουν στο άκουσμα των νέων δεδομένων.
Τι γίνεται με τα εμβόλια Astrazeneca και Johnson;
Μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχουμε δημοσιευμένα δεδομένα όσον αφορά γυναίκες που θηλάζουν και εμβολιασμό με τα εμβόλια που βασίζονται στην τεχνολογία των ανασυνδυασμένων αδενοϊών (Astrazeneca και Johnson).
Όπως αναφέρει και το CDC: αυτή την στιγμή δεν υπάρχουν δημοσιευμένες μελέτες σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων αυτών σε άτομα που θηλάζουν, ή της επίδρασης του εμβολιασμού στο βρέφος που θηλάζει ή ακόμα και τις επιπτώσεις στην παραγωγή γάλακτος.
Και όμως, η οδηγία καταλήγει στο ότι «άτομα που θηλάζουν μπορούν να επιλέξουν να εμβολιαστούν».
Η οδηγία αυτή είναι λογική, μιας και γνωρίζουμε πως και τα συστατικά των εμβολίων αυτών, το DNA δηλαδή των αδενοϊών, δεν μπορεί να περάσει στο γάλα. Ακόμα και να περνούσε όμως γνωρίζουμε ότι κανένα μόριο DNA δεν «επιβιώνει» της διαδικασίας της πέψης και άρα δεν θα μπορούσε ποτέ να φτάσει στο βρέφος. Αντιθέτως, τα αντισώματα που δυνητικά εκκρίνονται στο γάλα ενδέχεται να προσφέρουν προστασία.
Όπως αναφέρει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας «τα εμβόλια αυτά δεν περιέχουν ζωντανό ιό και άρα είναι βιολογικώς και κλινικώς απίθανο να αποτελέσουν κίνδυνο για το παιδί που θηλάζει». Ο ΠΟΥ με οδηγία του μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, συνιστά να προσφέρονται και αυτά τα εμβόλια σε θηλάζουσες μητέρες, καθώς και συνιστά μη διακοπή θηλασμού μετά τον εμβολιασμό.
Τα δεδομένα λοιπόν είναι αυτά μέχρι στιγμής. Και η απόφαση ανήκει στην καθεμία από εμάς.
Εγώ πάντως, ανυπομονώ να εμβολιαστώ την επόμενη εβδομάδα και νιώθω τυχερή που η συγκυρία αυτή μπορεί να προστατέψει και την κόρη μου από πιθανή μόλυνση. Καλού κακού θα φυλάξω και λίγο γάλα στο ψυγείο, και αν χρειαστεί, θα το δώσω και στον γιο μου που κλείνει σε λίγο καιρό τα εννιά!
Μυρτάνη Πιερή
Επίκουρη Καθηγήτρια,
Τμήμα Επιστημών Ζωής και Υγείας,
Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
